دستورنامه رابرت؛ فصل سیزدهم؛ بخش ۴۵: رویه اخذ رأی
برخلاف بعضی از بخشهای کتاب دستورنامه رابرت که قواعد حقوقی عرف پارلمانی را با بیان حقوقی توصیف کردهاند، و درک دقیق معنای آنها مستلزم آشنایی قبلی با اصطلاحات حقوق پارلمانی است، بعضی از بخشهای این کتاب که رویههای پارلمانی را شرح میدهند، آسان یاب است و بدون کمک مربی دستورنامه میتوان آنها را درک کرد و به کار برد. بخش چهل و پنجم کتاب - که ترجمه فارسی ویرایش دهم آن در ادامه تقدیم شده است - به توصیف رویههای گوناگون اخذ رأی پرداخته است و مطالعه آن برای تمام کسانی که در صنعت سازمان سازی فعالیت دارند لازم است.
لازم به تذکر است که این قواعد برای تمام «جامعه»هایی که آحاد آن برای تعیین سرنوشت آن جامعه به مثابه یک کل حق تصمیمگیری و رأی مساوی دارند - اعم از یک انجمن محلی کوچک تا یک جامعه کل به مثابه یک دولت-ملت - به عنوان قواعد پیشگزیدهی عرف پارلمانی، لازم الاحرا هستند. به همین خاطر است که به خصوص بعد از برگزاری انتخابات روز هفتم اسفند ۱۳۹۴ - که خاطرات آن هنوز در اذهان زنده است و پیامدهای آن هنوز موضوع بحث محافل گوناگون - توجه به این قواعد اهمیت مضاعف مییابد.
بدیهی است که رویهها و قواعد تشریح شده در این بخش از کتاب دستورنامه رابرت، فقط بخشی از رویهها و قواعدی هستند که در کل به عنوان یک لگال سیستم، عادلانه بودن فرایند اخذ تصمیم گروهی و انشای قوانین عادلانه را تضمین میکنند. به همین خاطر، در این بخش نیز، به طور طبیعی به قواعد و رویههای دیگری که در سایر بخشهای دیگر کتاب آمده ارجاع شده است و خواننده باید آنها را نیز خوانده باشد تا درک کاملی از این قواعد به مثابه یک لگال سیستم به دست آورد.
تأمل در این قواعد نشان خواهد که روند برگزاری انتخابات در ایران - مانند سایر فرآیندهای پراکتیس پارلمانی - تا چه حد ناقص و معیوب است و بسیاری از تنشهای غیرلازمی که هنگام برگزاری هر انتخابات در کشور تکرار میشود ناشی از همین غیرمنطقی و غیراصولی بودن رویهها و قواعد ناظر بر انتخابات است. و البته، اراده لازم برای برطرف ساختن این معایب نیز فقط هنگامی شکل خواهد گرفت که گروههای حاکم، حق و حقوق مساوی تمام گروههای خارج از حاکمیت را نیز در عمل به رسمیت بشناسند که البته تا رسیدن به آن درجه از بلوغ فرهنگی خیلی فاصله دیده میشود.
در صورتی که در جریان مطالعه دستورنامه رابرت با سؤلات پارلمانی مواجه شدید، یا اگر به این نتیجه رسیدید که اجرای این قواعد - به خصوص به صورت گروهی - بدون تمرینهای کارگاهی، اگر نه غیرممکن اما بسیار دشوار خواهد بود، مربی و دفتر کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت برای کمک به شما اعلام آمادگی میکنند.
برای کسب سایر اطلاعات مورد نیاز به مقدمههای دیگری که بر سایر بخشهای این کتاب نوشته شده است، مراجعه فرمایید. اما ترجمه بخش چهل و پنجم کتاب دستورنامه رابرت، ویرایش دهم:
§ ۴۵- رويهي اخذ رأي
حقوق و تكاليف دراخذ رأي
حق رأي عضو بدهكار. عضو انجمن كه حق عضويت خود را بدهكار باشد، اما رسماً از فهرست عضويت حذف نشده باشد و تحت تعليق انضباطي قرار نگرفته باشد، حق كامل يك عضو داراي حق رأي را دارد و قانوناً صلاحيت رأيدهي خواهد داشت مگر آنكه آئيننامه طور ديگري مقرر كرده باشد.
حق امتناع. گرچه اين وظيفه هر عضوي كه نسبت به مسألهاي نظري دارد است كه آن را با رأي خود بيان كند، با اين حال ميتواند ممتنع باشد، زيرا مجبور به رأي دادن نيست. به همين منوال، وقتي قرار باشد يك سمت يا مقام مانند مورد يك كميته، يا سمتهاي يك بورد، از سوي تعدادي از اعضاء احراز شود، عضو ميتواند با دادن رأي به تعدادي كمتر از كل تعداد كساني كه ميتواند به آنان رأي دهد رأي دهد و به صورت جزئي ممتنع باشد.
امتناع از رأي دادن به مسأله مرتبط با منافع شخصي. بهتر است هيچ عضوي به مسألهاي كه در آن نفع مستقيم شخصي يا مالي، نه نفع مشترك با ساير اعضاء سازمان، دارد رأي ندهد. به عنوان نمونه، اگر پيشنهادي مطرح شود مبني بر اينكه سازمان با يك بنگاه تجاري كه يك عضو سازمان يكي از مسؤلان آن بنگاه است قرارداد منعقد كند و اين عضو از آن قرارداد منافع مالي شخصي ميبرد، اين عضو بهتر است از دادن رأي به آن پيشنهاد امتناع كند. با اين وجود، هيچ عضوي را نميتوان مجبور كرد كه از دادن رأي در چنين شرايطي احتناب ورزد.
رأيدهي به مسأئل مؤثر بر خود. قاعده امتناع از رأيدهي به مسألهاي با منافع مستقيم شخصي به اين معنا نيست كه يك عضو به خودش براي احراز يك سمت يا ساير مقامهايي كه اعضاء به طور كلي صلاحيت احراز آنها را دارند نبايد رأي بدهد، يا هنگامي كه ساير اعضاء همراه او مشمول يك پيشنهاد ميشوند رأي ندهد. اگر عضوي هرگز به پيشنهاد مؤثر بر خودش رأي ندهد، براي انجمن غيرممكن ميشود كه در مورد برگزاري يك مهماني رأيگيري كند، يا براي اكثريت غيرممكن ميشود كه براي ممانعت از اقامهي اتهامها از سوي يك اقليت كوچك عليه خودشان و معلق يا اخراج آنان رأي بدهد (61).
قاعده عليه ارايه توضيح در جريان رأيگيري. يك عضو حق ندارد در جريان رأيگيري «رأي خود» را توضيح بدهد، كه مانند مذاكره در چنان زماني است.
تغيير رأي يك فرد. يك عضو حق دارد رأي خودش را تا هنگامي كه نتايج اعلام ميشود عوض كند؛ بعد از آن، فقط با توافق عمومي مجمع بدون مذاكره ميتواند تغيير دهد (نگا ك: ص. 46).
حق قانوني مجمع براي قضاوت در مورد رويههاي اخذ رأي. جز در مواردي كه آئيننامهها به نحو ديگري مقرر كرده باشند، مجمع خودش در مورد تمام مسائل مطرح در ارتباط با رأيگيري و شمارش آراء قاضي است. به عنوان نمونه، در يك رأيگيري با برگه، صندوقداران (ص. 402، 21-16) بايد براي تصميم در مورد تمام مسائل غيرقطعي به مجمع رجوع كنند.
روشهاي معمولي اخذ رأي پيشنهادها
در فصل II روشهاي زير براي اخذ رأي توصيف ميشود:
1) با صدا (شفاهي)- روش عادي براي رأيدادن به پيشنهاد؛
2) رأي با قيام- براي تأييد يك رأي غيرقطعي صوتي، و هنگام رأي دادن به پيشنهادهايي كه براي تصويب به دو سوم آراء نياز دارند، مورد استفاده قرار ميگيرد، و
3) با بلند كردن دست- يك روش جايگزين كه ميتواند به جاي رأي با قيام در مجامع بسيار كوچك مورد استفاده قرار بگيرد به شرطي كه هيچ عضوي مخالف نباشد. در بعضي گروههاي كوچك، رأي با نشان دادن دست ميتواند به جاي رأي صوتي به عنوان يك روش معمولي مورد استفاده قرار بگيرد. صفحهي 51-42 بايد در ارتباط با اين سه روش رأيگيري مطالعه شود.
در فصل II همچنين رويه اقدام با توافق عمومي (يا اجماع آراء) توصيف ميشود. صفحههاي 53-51 بايد در ارجاع به اين رويه انجام كارها مطالعه شود.
خصوصيتي كه در سه روش اخذ رأي فهرست شده در بالا مشترك است اين است كه در هر مورد رئيس اول از موافقان ميخواهد كه به شيوهي خاص («آري گفتن»، «قيام» و «بلند كردن دست راست») نظرشان را نشان دهند، سپس از مخالفان ميخواهد تا رأي بدهند، بعدا داوري و اعلام ميكند كدام طرف برد.
تأييد اخذ رأي. در ارتباط با رويههاي اخذ رأي صوتي، قيامي، يا دستي، همانطور كه در فصل II توصيف شد، اگر رئيس نسبت به يك رأي صوتي يا دستي ترديد داشته باشد، بايد دوباره نسبت به اخذرأي قيامي اقدام كند، و اگر براي تأمين رضايت خودش از نتيجه لازم بود، بايد آراء را بشمارد. هر عضوي با اعلام تشكيكآراء (29)، ميتواند رأيگيري صوتي يا اخذ رأي دستي را ملزم به تجديد اخذ رأي قيامي كند- اما هيچ عضو منفردي نميتواند شمارش آن را اجبار كند. اگر رئيس به صلاحديد خودش رأي را نشمارد و يك عضو فكر كند شمارش آراء مطلوب است، بايد پيشنهاد شمارش آراء را مطرح كند، و اگر اين پيشنهاد مورد حمايت قرار گرفت، رئيس بايد مسألهي شمارش آراء را به رأي بگذارد. اگر قاعدهي خاصي به تصويب نرسيده باشد، تصويب پيشنهاد شمارش آراء به اكثريت نياز دارد. در سازمانهايي كه كمتر از اكثريت براي اجازه شمارش آراء مطلوب باشد، يك دستورنامه اختصاصي براي تعيين رأي مورد نظر بايد به تصويب برسد. چنين قاعدهاي به طور خاص با ارجاع به پيشنهادهايي كه تصويبشان به دو سوم آراء نياز دارد مطلوب است (نيز نگا ك: ص.89-388). بايد خاطر نشان شود كه يك رأي هرگز دوباره با همان روش اخذ نميشود، گرچه در يك رأيگيري قيامي شمارشي، با برگه، يا با حاضر غايب، ميتوان دستور جمعبندي مجدد جدولهاي صندوقداران را براي تضمين اينكه شمارش آراء درست گزارش شده است صادر كرد.
رويهي شمارش رأي قيامي. در نشستهاي كوچك، رئيس خودش ميتواند، با يا بدون دستور به منشي، آراء را براي تأييد بشمارد. در يك مجمع بزرگ، رئيس بهتر است از صندوقداران بخواهد تا آراء را بشمارند. در جريان شمارش آراء كساني كه رأي موافق دارند بايد در قيام باقي بمانند تا آراء شمرده شود، بعد كساني كه رأي مخالف دارند در قيام ميمانند تا شمارش آراء تمام شود. آراء را ميتوان با عبور دادن اعضاء از ميان صندوقداران شمرد، يا ميتوان طبق رديفها و نشاندن افراد هر رديف بعد از شمارش آنان، كار را انجام داد. گرچه در رويه اخير اگر صندوقداردن دقت نكنند به خصوص احتمال اشتباه زياد است. افراد موافق هميشه اول شمارش ميشوند. در تمام مجامع، جز مجامع كوچك، هنگام شمارش آراء درها بايد بسته باشد و هيچ كس نبايد داخل يا خارج شود. شكل مورد استفاده در شمارش آراء در صفحه 45 نشان داده شده است. در يك نشست به اندازه كافي كوچك كه هر عضو حاضر خودش ميتواند درستي شمارش آراء با بلند كردن دست را تأييد كند، اگر كسي مخالف نباشد رئيس ميتواند با اين رويه آراء را بشمارد.
كارتهاي رأيگيري. بعضي سازمانها دوست دارند در بيشتر يا در تمام موارد رأيگيري وقتي رئيس از آنان درخواست رأي ميكند كارتهاي مقوايي رنگي، با پهناي تقريبي سه اينچ و درازاي يك فوت را بلند كنند. در هر صورت، مجوز استفاده از اين وسايل در رأيگيري به شرايط مورد انتظار در آن نشست بستگي دارد. اگر كارت رأي از پيش بين رأيدهندگان توزيع شده باشد، و رئيس يا يك عضو فكر كنند (آنطور كه در صفحه 44 خط 24 تا صفحه 45 خط 2 توصيف شده) تقاضاي تشكيك آراء شده است، رئيس ميتواند بگويد: «كساني كه موافق پيشنهاد هستند،كارتهايشان را بلند كنند. . . . پائين. مخالفان كارتهايشان را بلند كنند. پائين». اگر شمارش آراء مورد نظر باشد، رئيس يا مجمع بايد اجارهي شمارش آراء را مانند مورد تشكيك آراء (كه در صفحه 45 خط يك، و صفحهي 3 تا 10 و نيز در 30 ، پيشنهادهاي مرتبط با روشهاي رأيگيري توصيف شده است) صادر كنند. اگر قرار باشد از اين روش رأيگيري استفاده شود، يك دستورنامه اختصاصي، و در كنوانسيون، مقرارت اجرايي كنوانسيون، بايد آن را مقرر سازد.
ساير روشهاي اخذ رأي
برخلاف روشهاي اخذ رأي كه در زيربخش پيشين خاطر نشان شد، روشهاي رأيگيري كه در ادامه توصيف شده، مانند شمارش رأي قيامي، فقط موقعي مورد استفاده قرار ميگيرند كه صراحتاً مجمع دستور داده باشد يا قواعد آن مقرر مقرر كرده باشد.
رأيگيري با برگه. رأيگيري با برگه (تكه كاغذي كه رأيدهنده رأي خود را روي آن مينويسد) وقتي مورد استفاده قرار ميگيرد كه مخفي ماندن آراء اعضاء مطلوب باشد. آئيننامههاي سازمان ممكن است رأيگيري با برگه را در مواردي مانند انتخاب مسؤلان و پذيرش عضويت مقرر سازند. هر رأي مرتبط با اتهامها يا اتهامهاي مطرح شده نسبت به يك عضو يا يك مسؤل پيش يا پس از دادگاه (61) هميشه بايد با برگه باشد. جز در مواردي كه آئيننامهها طور ديگري مقرر كرده باشند، اكثريت آراء ميتواند دستور رأيگيري با برگه را - كه در بسياري از موارد فكر ميشود اعضاء از طريق آن احساسات حقيقي خودشان را بهتر بيان ميكنند- صادر كند.
وقتي آئيننامهها مقرر سازند كه رأي با برگه گرفته شود، اين شرط نميتواند، حتي با اجماع عمومي تعليق شود. به اين ترتيب، در يك چنين موردي خارج از دستور است كه پيشنهاد شود يك شخص- به عنوان نمونه، منشي- از مجمع رأي با برگه اخذ كند. وقتي قرار است رأيي با برگه گرفته شود، يا گرفته شده باشد، چه آئيننامهها مقرر كرده باشند و چه نكرده باشند، هيچ پيشنهادي طبق دستور نيست كه افشاء رأي يا نظرات يك عضو در مورد آن موضوع را اجبار كند. هر پيشنهادي مبني بر اينكه با اجماع عمومي در مورد يك رأي گيري با برگه كه در مورد آن اجماع عمومي نيست، تصميمگيري شود خارج از دستور خواهد بود، مگر آنكه آن پيشنهاد نيز با برگه به رأي گذاشته شود- زيرا هر عضوي كه آشكارا عليه اعلام رأي اول به اجماع عمومي رأي بدهد بدينوسيله روشن خواهد ساخت كه به گزينه برنده رأي نداده است.
شكل برگه. برگه ميتواند صرفاً از يك تكه كاغذ تشكيل شود كه رأيدهندگان گزينه خودشان را به شكلي كه رئيس توضيح ميدهد روي آن مينويسند؛ اما اگر از پيش معلوم باشد كه قرار است رأي با برگه گرفته شود و سؤالها دقيقاً چه هستند، برگهها بايد در فرصت مناسب و پيش از توزيع آماده شوند. در چنين موردي، هر سؤالي كه قرار است به رأي گذاشته شود همراه با پاسخهاي احتمالي آن كنار يك فضاي خالي يا چارگوش قيد ميشود، به نحوي كه رأيدهندگان بتوانند پاسخ مطلوب خود را انتخاب كند. دو سؤال يا بيشتر ميتواند در يك برگه ذكر شود، به شرطي كه هر كدام، مانند نمونهي زير، به نحوي علامت بخورند كه قاطي نشوند.
با علامت x تعيين رأي كنيد.
1. آيا دفتر مركزي به شهر ترزر متقل شود؟
بله ----
خير----
2. محل برگزاري نشست بعدي:
سياتل------
نيواورلئان---
ساير ------
(ذكر نام)
در جريان انتخابات، بهتر است از چارگوشها يا فضاهاي «له» يا «عليه» استفاده نشود. آنها فقط در ارتباط با رأي دادن به پيشنهادها به كار ميرورند. در انتخابات، رأيگيري، در واقع، به معناي پركردن جاي خالي است، و رأيدهنده ميتواند فقط با رأي دادن به فرد ديگري كه نامزد شده و يا با نوشتن نام نامزد ديگر عليه يك كانديدا رأي بدهد.
رويهي رأيگيري با برگه. در جريان رأيگيري با برگه وقتي رأيگيري در همان اتاقي انجام ميشود كه نشست جريان دارد، رئيس صندوقداران را براي پخش، گردآوري و شمارش برگهها و گزارش آراء منصوب ميكند. تعداد صندوقداران به تعداد رأيدهندگان، تعداد مسؤلاني كه بايد انتخاب شوند يا پرسشهايي كه بايد پاسخ داده شوند، يا تعداد نامزدها بستگي دارد. براي يك گروه كوچك، معمولاً دو يا سه صندوقدار كافي است. صندوقداران بايد به خاطر دقت و استقلالشان انتخاب شوند، بايد مورد اعتماد اعضاء باشند، و نبايد در سؤال يا نتايج رأيگيري آن اندازه نفع شخصي داشته باشند كه طبق اصل بيان شده در صفحهي 394 ميبايست از شركت در رأيگيري خودداري كنند. هرچند مواضعشان در قبال موضوع مطروحه اغلب شناخته شده است، با اين همه، به خاطر حفاظت از منافع هر يك از طرفين مخالف انتخاب ميشوند. آنان معمولاً خودشان رأي ميدهند.
براي تضمين دقت و توانمندسازي صندوقداران در جهت شناسايي خطاها هنگام باز شدن برگهها، بهتر است برگهها به روشي از پيش اعلام شده يا نوشته شده روي خود برگه رأي تابخورد.
رئيس جلسه، در صورت عضويت در مجمع، هميشه ميتواند در رأيگيري با برگه هم زمان با ساير اعضاء رأي بدهد. اگر پيش از بسته شدن صندوقها نتواند رأي بدهد با مجوز مجمع قادر به دادن رأي خواهد بود.
بعد از تكميل برگهها رئيس صندوقداران را براي گردآوري برگهها هدايت ميكند. هنگام گردآوري برگهها، اين مسؤليت بر عهدهي صندوقداران است كه مراقب باشند عضوي بيش از يك بار رأي ندهد- كه براي تضمين اين امر مجمع بايد روش معقول و منظمي تصويب كند. به عنوان نمونه: (الف) در نشستهايي كه فقط رأيدهندگان حضور داشته باشند، اعضاء ميتوانند در صندليهاي خود باقي بمانند و برگههاي خود را در گلداني كه يك صندوقدار همراه با صندوقدار ديگر كه مراقب و مواظب است، ميگرداند بياندازند؛ (ب) آنان ميتوانند به طرف صندوق مركزي كه دستكم دو صندوقدار مراقب آن هستند بروند و برگههاي خود را در آن بياندازند؛ يا (پ) ميتوانند برگههاي خود را به صندوقدار بدهند- كه با لمس ضخامت كاغذ آن بايد تشخيص دهد كه فقط يك برگه گرفته است، تا در صندوقمركزي بياندازد. هر روشي كه در گردآوري برگهها دنبال ميشود- مانند ساير جزئيات مربوط به اخذ رأي- بهتر است به وسيله قاعده يا سنت در سازمان تثبيت گردد و نبايد از اين وضعيت به وضعيت ديگر به صورت دلبخواهي تغيير كند.
پس از رأي دادن كساني كه ميخواهند رأي بدهند، اخذ رأي ميتواند با پيشنهاد يك عضو با دو سوم آراء خاتمه يابد (30)؛ اما معمولاً بهترين روش اين است كه به رئيس اتكا شود تا اخذ رأي را خاتمه دهد. وقتي به نظر برسد كه همه رأي دادهاند، رئيس ميپرسد: «تمام كساني كه ميخواستند رأي بدهند رأي دادند؟» اگر پاسخي نبود، ميگويد، «اگر كس ديگري نميخواهد رأي بدهد . . . [مكث]، صندوقها بسته ميشوند»، به اين ترتيب در واقع اعلام ميشود كه صندوقها با توافق عمومي بسته ميشوند. پس از آن، اگر عضوي برسد كه بخواهد رأي بدهد، بازگشاني صندوقها به اكثريت آراء نياز خواهد داشت (30). صندوقداران، در يك جاي دنج، و اگر مجمع قرار است در جريان شمارش برگهها به موضوع ديگري بپردازد، در يك اتاق ديگر شمارش برگهها را شروع ميكنند. در بعضي از سازمانهاي كوچك رسم است كه در حضور كل حاضران در نشست برگهها شمارش شود.
ثبت آراء. صندوقداران در جريان ثبت آراء مأخوذه برگههاي سفيد را ناديده ميگيرند و براي آراء غيرقانوني به نامزدها يا تصميمها اعتباري قائل نميشوند. تمام برگههاي سفيد بايد مثل كاغذ پاره ناديده گرفته شوند، زيرا اعضائي كه نميخواهند رأي بدهند ممكن است اين روش را براي رأي ندادن انتخاب كرده باشند. اگر هنگام بازگشايي برگهها معلوم شود كه دو يا چند برگهي نوشته شده با هم تا شدهاند، بايد به عنوان آراء غيرقانوني ثبت شوند- يعني هر مجموعه از برگههاي با هم تا شده به عنوان يك رأي غيرقانوني در مورد هر موضوع، ثبت ميشود و فاقد اعتبار خواهد شد. از سوي ديگر، يك برگهي سفيد تا شده همراه با يك برگهاي كه به شيوهي مناسب پرشده باشد، ناديده گرفته ميشود، اما باعث نميشود كه برگهاي كه همراه با آن تا شده رد شود.
با هر جزء يك برگه به عنوان يك برگه جدا برخورد ميشود، و صندوقداران بايد تعداد آراء مأخوذه براي هر سمت يا موضوع را بشمارند. اگر عضوي يك يا چند گزينه در يك برگهي شامل چند پرسش يا بيش از يك سمت را خالي بگذارد، قسمتهاي خالي به هيچ رو بر اعتبار فضاهايي كه پر كرده تأثير نميگذارد، و براي هر يك از اين آراء بايد به او اعتبار يك رأي قانوني داده شود. با اين حال، اگر او به نامزدهاي زيادي براي يك سمت مفروض رأي داده باشد، همان بخش خاص آن برگه غيرقانوني خواهد بود، زيرا صندوقداران امكان ندارند مشخص كنند عضو ميخواسته به چه كسي رأي بدهد.
خطاهاي كوچك فني، مانند املاء غلط يك كلمه يا نام، اگر معناي برگه روشن باشد، رأي را غيرقانوني نميسازد. برگههاي نامفهوم يا برگههاي داده شده به يك نامزد ناروشن يا شخصيتهاي خيالي غيرقانوني هستند. اگر معناي يك يا چند برگه ترديدآميز باشد، اگر نتوانند بر نتيجه تأثير بگذارند غيرقانوني تلقي ميشوند، اما اگر بر نتيجه تأثير بگذارند، صندوقداران بايد آنها را به رئيس گزارش دهند، و او نيز به بيدرنگ مسأله نحوه ثبت اين برگهها را در مجمع مطرح خواهد كرد.
تمام آراء غيرقانوني از نوعي كه در بند پيشين توصيف شد- يعني، آراء غيرقانوني مأخوذه از رأيدهندگان قانوني- در تعيين تعداد آراء كسب شده به منظور شمارش اكثريت محاسبه ميشوند. از سوي ديگر، اگر يك يا چند برگه به عنوان برگههاي مأخوذه از افرادي كه فاقد صلاحيت رأي دادن هستند، قابل شناسايي باشد، و بتوان ثابت كرد كه چنين آرائي ديگر موجود نيست، اين برگهها در تعيين تعداد آراء مأخوذه به منظور شمارش اكثريت كنار گذاشته ميشوند. اگر شواهدي مبني بر اينكه برگههاي غيرقابل شناسايي از سوي افراد فاقد صلاحيت رأي دادن كسب شده وجود داشته باشد، و اگر اين امكان وجود داشته باشد كه چنين برگههايي بر نتيجه تأثير بگذارند، كل آراء با برگه بياعتبار است و رأي با برگه بايد دوباره گرفته شود. اصل اين است كه يك گزينه از سوي تشكيلات رأي دهنده حكم ندارد مگر آنكه تصويب آن از سوي بيش از نصف كساني كه صلاحيت رأي دادن دارند اظهار و تمام شواهد مبني بر داشتن چنين نظري ثبت شود.
گزارش صندوقداران و اعلام نتيجه رئيس. رئيس صندوقداران، ايستاده، خطاب به رئيس، گزارش صندوقداران را قرائت ميكند، و آن را بدون اعلام نتيجه تقديم رئيس ميكند. در مورد انتخابات، گزارش بايد به شكل زير باشد:
گزارش صندوقدار
تعداد آراء مأخوذه 97
مورد نياز براي انتخاب 49
آراء آقاي ميلر 51
آراء آقاي ويلسون 24
آراء آقاي استرونگ 14
آراء غيرقانوني
آقاي فريند (فاقد شرايط) 7
يك رإي شامل دو برگه براي
آقاي ويلسون با هم تا شده، مردود 1
در مورد اخذ رأي براي يك پيشنهاد، گزارش صندوقداران به شكل زير است:
گزارش صندوقداران
تعداد آراء مأخوذه 102
آراء مورد نياز براي تصويب (اكثريت) 52
آراء موافق پيشنهاد 69
آراء مخالف 32
آراء غيرقانوني
يك رأي شامل دو برگه
آراء باطله، مردود 1
گزارش صندوقداران نبايد شامل تعداد افرادي باشد كه صلاحيت رأي دادن دارند. در يك انجمن محلي يا ديگر تشكلهايي كه در آنها عضويت بر يك مبناي بلند مدت ادامه مييابد، فقط مسؤل نگهداري فهرست اعضاء، و در يك كنوانسيون فقط آخرين گزارش مصوب كميتهي اعتبارنامهها، ميتوانند، در صورت نياز، اين رقم را به شيوهاي معتبر تعيين كنند. نتيجه هميشه از سوي رئيس اعلام ميشود، كه پيش از اعلام نتيجه، گزارش صندوقداران را هم قرائت ميكند. در انتخابات، رئيس به صورت جداگانه انتخاب هر مسؤل را اعلام ميكند (بنگريد به 40). در اخذ رأي يك پيشنهاد، رئيس نتيجه را اعلام ميكند.
گزارش كامل صندوقداران در صورتجلسه گنجانده شده و به بخشي از سوابق رسمي سازمان بدل خواهد شد. تحت هيچ شرايطي اين سوابق انتخابات يا اخذ رأي يك پيشنهاد مهم نبايد به خاطر احترام نا به جا نسبت به احساسات نامزدهاي ناموفق يا اعضاء طرف بازنده حذف شوند.
پس از تكميل رأيگيري با برگه در انتخابات يا در مورد يك پيشنهاد، اگر اين احتمال وجود نداشته باشد كه مجمع بخواهد دستور بازشماري را صادر كند (كه مستلزم اكثريت آراء است مگر آنكه يك قاعده خاص تعداد كمتري را براي اين كار مجاز كرده باشد)، دستور نابودي برگههاي رأي ميتواند صادر شود يا پيش از نابودي، براي مدتي (مثلاً يك ماه) نزد منشي باقي بماند.
رأيگيري ماشيني يا الكترونيكي. روند رأيگيري در بسياري از سازمانها- به ويژه آنها كه صدها رأيدهنده دارند- با استفاده از ماشينهاي رأيگيري مانند ماشينهايي كه در انتخابات سياسي مورد استفاده قرار ميگيرند، يا دستگاههاي الكرونيكي شبيه آنچه كه در مجلس نمايندگان و بسياري از تشكيلات قانونگذاري به كار ميروند اما براي مخفيسازي هويت رأيدهندگان تنظيم شدهاند، به نحو چشمگيري متحول شده است. مهم است كه اين دستگاه الكترونيكي طبق قاعدهي بيان شده در صفحهي 402 برنامهريزي شود كه بر اساس آن با هر جزء يك برگه به عنوان يك برگه جدا برخورد شود و آراء اخذ شده براي هر سِمَت يا هر موضوع مورد بررسي قرار گيرد. هرجا قرار است اين دستگاهها مورد استقاده قرار بگيرند، نكات زير اهميت مييابد:
• تداركات براي انتخابات بهتر است از طريق مشورت با كسي كه مسؤل نصب اين دستگاههاست صورت بگيرد، تا تمام تعديلهاي لازم به خاطر شرايط خاص آن انتخابات انجام شود.
• كساني كه قرار است در جريان رأيگيري مراقب اين دستگاهها باشند بايد با دقت وظيفه خودشان را ياد گرفته باشند، و بايد قادر باشند استفاده از دستگاهها را براي رأيدهندگان توضيح دهند.
• اگر بسياري از رأيدهندگان هرگز از اين دستگاهها استفاده نكرده باشند، معقول است كه يك روز قبل از انتخابات يك دستگاه براي بازديد رأيدهندگان در دسترس قرار بگيرد.
اخذ رأي با حاضر غايب. تأثير اخذ رأي با حاضر غايب (كه به آن رأيگيري با بله و نه هم گفته ميشود) اين است كه نحوه رأي دادن هر يك از اعضاء، يا، بعضي اوقات هر يك از نمايندگان ثبت ميشود؛ بنا بر اين، درست خلاف رأيگيري با برگه است. اين روش معمولاً به تشكيلات قانونگذاري منحصر است كه صورت مذاكرات آن منتشر ميشود، زيرا حوزههاي انتخاباتي را قادر ميسازد تا بدانند كه نمايندگانشان به اقدامهاي مشخص چه رأيي دادهاند. اين روش نبايد در نشستهاي تودهاي يا در مجامعي كه اعضاء آن در قبال حوزههاي انتخابي مسؤل نيستند مورد استفاده قرار بگيرد.
دستور رأگيري با حاضر غايب. در يك تشكيلات نمايندگي، اگر مقررات قانوني يا اساسنامهاي براي تعيين اندازه اقليتي كه ميتواند دستور اخذ رأي با حضور و غياب را بدهد وجود نداشته باشد، تشكيلات بايد قاعدهاي را براي تعيين اندازهي اين حداقل - به عنوان نمونه، مثل كنگره، يك پنجم حاضران، يا نسبت ديگري از حاضران كه كمتر از اكثريت باشد، به تصويب برساند. در نبود چنين قاعده خاصي، براي گرفتن رأي به روش حضور و غياب به اكثريت آراء نياز خواهد بود- كه در اين مورد پيشنهادي براي انجام چنين كاري احتمالاً بيفايده خواهد بود، زيرا هدفش اين است كه اكثريت را مجبور به اعلام موضع علني كند. در انجمنهاي محلي با اعضاء زياد، پيشنهاد رأيگيري با حضور و غياب معمولاً يك پيشنهاد تأخيري است. با اين حال، به عنوان يكي از پيشنهادي مرتبط با روش رأيگيري، طرح اين پيشنهاد كه «صندوقداران برگه با امضاء اخذ كنند» طبق دستور است، و اگر اين روش اخذ رأي مقرر شود، اعضاء روي برگه مينويسند «بله» يا «خير» و آن را امضاء ميكنند. آراء ميتوانند درست مانند اينكه يك رأيگيري حاضر عايبي انجام شده باشد، در صورتجلسه قيد شود، اما لازم نيست نام تمام اعضاء قرائت شود. در كميتهي كل دستور رأيگيري با حاضر غايب نميتواند مطرح شود.
رويهي رأيگيري حاضر غايب. اگر قرار باشد رأيگيري با حاضر غايب انجام شود (براي اين پيشنهاد بنگريد به 30)، رئيس مسأله را به صورت زير مطرح ميكند:
رئيس: كساني كه موافق تصويب اين قطعنامه هستند، وقتي نامشان قرائت ميشود، جواب بدهند «بله» [يا «موافق»]، مخالفان جواب بدهند «خير» [يا «مخالف»].. منشي [يا كارمند] فهرست را قرائت ميكند».
فهرست، به استثناء نام رئيس كه در آخر و فقط وقتي كه رأي او بر نتيجه تأثير بگذارد، به ترتيب الفباء خوانده ميشود. پس از آنكه يك نفر به حاضر غايب پاسخ داد، ديگر براي تجديد مذاكره خيلي دير شده است. هر عضو، وقتي نامش خوانده شد، طوري كه در زير نشان داده شده، مثبت يا منفي پاسخ ميدهد. اگر تمايلي به دادن رأي نداشته باشد، پاسخ ميدهد: حاضر (يا ممتنع). اگر براي رأي دادن آماده نباشد، اما بخواهد بعد از تكميل حاضر غايب دوباره نامش خوانده شود پاسخ ميدهد: بعداً!
منشي نام هر عضو و پاسخ داده شده را با صداي بلند تكرار ميكند و پاسخ را در يك ستون جدا در فهرست حضور و غياب يادداشت ميكند. يك روش مناسب براي نوشتن پاسخها، يادداشت كردن عدد 1 در سمت راست نام نخستين عضوي است كه جواب مثبت ميدهد، و عدد 2 در سمت راست نام دومين عضوي كه جواب مثبت ميدهد، و به همين ترتيب. با پاسخهاي منفي نيز به همين ترتيب در سمت چپ نامها عمل ميشود و براي پاسخهاي حاضر نيز در ستوني در انتهاي سمت چپ نامها عددگذاري خواهد شد. در اين روش، آخرين شماره هر ستون تعداد آراء داده شدهي موافق، مخالف و ممتنع را نشان خواهد داد.
در پايان حضور و غياب، نام كساني كه موفق به دادن رأي نشدهاند ميتواند دوباره قرائت شود، يا رئيس ميتوان بپرسد آيا كسي بعد از قرائت نامش وارد سالن شده است يا نه. رقم نهايي رأي موافق، مخالف يا ممتنع در ادامه آخرين رقمي كه قبلاً در ستون ذكر شده است در يك ستون مناسب به هر يك از اين اعضاء كه بعداً پاسخ ميدهند اختصاص داده ميشود، هرچند شمارهي اين عضو خارج از ترتيب حضور و غياب خواهد بود. تغييرات در آراء نيز در همين زمان، پيش از اعلام نتايج مجاز است. وقتي اين كار صورت ميپذيرد، شماره كنار نام عضو خط ميخورد، رقم كل براي آن ستون اصلاح ميشود، و بعد، شمارهي نهايي در ستون مناسب وارد ميشود. تغيير آراء وقتي دستگاههاي الكترونيكي مورد استفاده قرار ميگيرد ممكن است محدود شود.
منشي رقم نهايي كساني را كه به يك طرف، يا ممتنع، رأي دادهاند به رئيس تقديم ميكند و او نيز اين ارقام را بيان و نتيجه را اعلام خواهد كرد.
در اخذ رأي حضور و غيابي، يك گزارش از رأيي كه هر عضو داده، نيز نتيجهي رأيگيري، بايد به صورت كامل در صورتجلسه يا در صورت مذاكرات درج شود. اگر كساني كه به حضور و غياب پاسخ ميدهند به رقم كافي براي نصاب نرسد، رئيس بايد به منشي دستور بدهد كه تعداد كافي از نام اعضاء را كه حاضرند اما رأي نميدهند وارد كند تا حصول نصاب در جريان اخذ رأي را نشان دهد.
در كنوانسيونهاي بزرگ، گاهي اوقات به جاي نام اعضاء منفرد نام كل هيأتهاي نمايندگان قرائت ميشود. در جريان خواندن نام يك نمايندگي براي رأيگيري، منشي بايد حق رأي را به اين ترتيب بيان كند، «محله شمارهي 145: 8 رأي». در اين موارد، رئيس يا سخنگوي هر نمايندگي، كه به ترتيب الفباء يا به ترتيب شماره خوانده ميشود، با بيان آراء جواب ميدهد: «محله شمارهي 145: 5 رأي موافق و 3 رأي مخالف». منشي رقمها را براي تأييد تكرار ميكند و نمايندگي بعدي را صدا ميزند. اگر عضوي از مجمع نسبت به رأي هيأت نمايندگي ترديد داشته باشد، ميتواند از هيأت درخواست رأيگيري كند، كه در اين صورت، نام هر يك از اعضاء هيأت نمايندگي از سوي منشي قرائت ميشود، و اعضاي هيأت تك تك رأي ميدهند. وقتي تمام هيأت رأي داد، منشي ارقام كل هيأت را بيان ميكند، كه ثبت ميشود.
نصب دستگاه اخذ رأي حاضر غايب الكترونيكي. اشكال مختلفي از دستگاههاي الكترونيكي براي رأيگيري حاضر غايبي در دسترس قرار گرفته است. هر تشكيلات مشورتي ميتواند يك چنين سامانهاي را با انجام تعديلهاي مناسبي كه تا حد ممكن با قواعد پيشگفته در بالا در مورد رويهي رأيگيري حاضر غايبي منطبق شود، مورد استفاده قرار دهد. هنگام استفاده، معمولاً فرض ميشود كه اگر رأيدهندگان از دستگاه درست استفاه كنند، دستگاه الكترونيكي نيز از نظر فني و مكانيكي درست كار ميكند. تغيير آراء پس از اعلام نتايج از سوي رئيس با ادعاي خطاي دستگاه مسموع نيست. به همان دلايل، بازشماري (منشي نام كساني را كه «بله» يا «خير» رأي دادهاند قرائت كند) مجاز نيست. وقتي از دستگاه الكترونيكي استفاده ميشود، بايد توجه داشت كه، اگر نصب يك تابلو اعلانات روي ديوار ممكن نباشد، اعضاء يك هيأت نمايندگي قادر نخواهند بود بررسي كنند كه ساير اعضاء آن هيأت چگونه رأي ميدهند. نيز، اقدامهايي براي جلوگيري از بيش از يك بار رأيدادن اعضاء با استفاده از صفحه كليد كوچك، اضافي يا قرض دادن صفحه كليد به دوستي كه بتواند در غياب او به صورت «وكالتي» برايش رأي بدهد، بايد صورت بگيرد.
قطع جريان اخذ رأي. قطع جريان اخذ رأي فقط پيش از آنكه عضوي عملاً رأي داده باشد مجاز است، مگر آنكه، همانگونه كه گاهي در رأيگيري با برگه رخ ميدهد، كار ديگري در جريان رأيگيري يا شمارش آراء در دست بررسي باشد. براي اخطارهاي دستور در ارتباط با اخذ رأي به صفحهي 44-243 بنگريد.
رأي دهي غائبان. اين يك اصل زيربنايي قانون پارلمان است كه حق رأي محدود به اعضاء سازمان است كه عملاً هنگام رأيگيري در يك نشست قانوني حضور داشته باشند، گرچه بايد خاطر نشان ساخت كه يك عضو لازم نيست هنگام طرح موضوع حاضر باشد. استثناءهاي اين قاعده بايد با صراحت در آئيننامهها قيد شود. چنين استثناءهاي احتمالي شامل اين موارد ميشود: (الف) رأيگيري به وسيلهي نامه پستي يا الكترونيكي، يا دورنگار، و (ب) رأي وكالتي. يك سازمان هرگز نبايد آئيننامهاي را به تصويب برساند كه اجازه بدهد يك مسأله از طريق رويهي رأيگيرياي به تصويب برسد كه رأي اشخاصي كه در نشست شركت ميكنند با آراء پست شده از سوي غائبان با هم شمارش شود. رأي افراد حاضر ميتواند با مذاكره، اصلاح، و شايد نياز به رأيگيري مجدد تحت تأثير قرار بگيرد، در حاليكه غائبان نميتوانند آراء خودشان را در واكنش به اين عوامل تعديل كنند. در نتيجه، آراء فرد غائب در اغلب موارد ميبايست پيرامون مسألهاي باشد تا حدي متفاوت با آنچه كه حاضران در بارهاش رأي ميدهند، تا در تعيين ننتيجه منجر به اختلال، بيانصافي، و بيدقتي نشود. اگر در مورد استحقاق كساني كه قرار است رأي بدهند ابهام احتمالي وجود داشته باشد، بايد با صراحت بيان كرد و باشدت از بيانصافي در آراء نزديك به هم اجتناب ورزيد.
رأي با نامه. رأي با نامه وقتي در آئيننامهها مجاز شده باشد، معمولاً براي مسائل مهمي مانند اصلاح آئيننامهها و انتخاب مسؤلان- كه در مورد آنها رأي كل اعضاء مطلوب است حتي اگر به طور معمول فقط گروه كوچكي از اعضاء در نشستها شركت كنند- در نظر گرفته ميشود. وضعيتهايي از اين دست براي انجمنهاي علمي يا انجمنهاي فارغالتحصيلان كه اعضائشان ممكن است در كشورهاي متعدد باشند زياد رخ ميدهد.
در رأيگيري با نامه مهم است كه فهرست ارسال نامه با فهرست رسمي اعضاء داراي رأي فعلي دقيقاً منطبق باشد تا نتيجه اخذ رأي در موارد نزديكي آراء مسألهاي ايجاد نكند. براي اين منظور، منشي بايد فهرستي از نامها و نشاني پستي تمام اعضائي كه قانوناً حق رأي دارند و درستي آنها را تا تاريخي كه برگهها قرار است ارسال شوند تصديق ميكند در اختيار رئيس صندوقداران يا مسؤل ديگري كه برگهها را ارسال خواهد كرد قرار دهد.
اگر قرار است رأيگيري محرمانه نباشد، اقلام زير بايد براي هر رأيدهنده با واجد شرايط ارسال شود: (1) يك برگه رأي چاپي با فضايي براي امضاء رأيدهنده، براي تضمين جلوگيري از اينكه فرد ديگري به جاي رأيدهنده قانوني رأي ندهد، همراه با توضيح كامل در مورد پركردن و بازگرداندن نامه در تاريخ لازم؛ (2) يك نشاني قابل شناسايي براي بازگشت پاكت همراه با نام و نشاني منشي، رئيس صندوقداران، يا شخص ديگري كه براي دريافت برگههاي علامت خورده تعيين شده است. اگر صلاحيتهاي نامزدها براي اعضاء كاملاً شناخته شده نباشد، ميتوان به هر يك از نامزدها اجازه داد كه به پيوست نامه يك بيانيه مختصر مستند از خدمات و صلاحيتهاي خودشان آماده كنند، مشروط به اينكه به تمام نامزدها فرصت و فضاي برابر داده شود. نامه الكترونيكي و ساير وسايل ارتباط الكترونيكي براي تبعيت از اين شرايط ميتوانند سفارشيسازي شود (نگا ك: به پانوشت ص.2).
اگر قرار است اخذ رأي محرمانه باشد، بايد همراه رأي يك پاكت برگشتي نيز در داخل پاكت براي رأيدهنده ارسال شود با يك جاي امضاء براي رأيدهنده، اما به جاي روي برگه، روي آن پاكت، و نشاني برگشت نامه به شكلي كه در بالا توضيح داده شد. برگه ارسال شده براي رأيدهنده بايد به دفعات كافي تا بخورد تا هيچ شانسي براي مشاهدهي اتفاقي رأي عضو از سوي صندوقداري كه برگه را از پاكت داخلي بيرون ميآورد باقي نماند. فردي كه به عنوان گيرنده برگههاي برگشتي تعيين شده بايد آنها را دخال پاكتهاي بازگشتي، بدون آنكه باز شوند، براي ارايه در نشست صندوقداران كه آراء در آن شمارش ميشود نگه دارد. در آن نشست تمام پاكتهاي داخلي از پاكت خارجي بيرون آورده ميشوند. در رويهاي كه طبق آن صندوقداران برگهها را از پاكت داخلي برون ميآورند، با هر پاكت و برگه به شكل زير برخورد ميشود: (1) امضاء روي پاكت با فهرست رأيدهندگان واجد شرايط چك ميشود؛ (2) رأيدهنده در فهرست تيك ميخورد كه رأي داده است؛ و (3) پاكت باز ميشود و برگه خارج شده و بدون باز شدن در ظرفي قرار ميگيرد. وقتي تمام پاكتهاي داخلي به اين ترتيب باز شدند، برگهها از داخل ظرف برداشته شده و رأيها شمارش ميشود. براي تضمين درستي و محرمانگي اين طور رأي گيري با نامه، بايد در تمام مراحل اخذ رأي مراقبت ويژهاي صورت پذيرد رئيس صندوقداران يا فرد مسؤل ديگر بايد بتواند نتايج را از هر دو جنبه تأييد كند. اگر دريافتكننده برگهها دو برگه دريافت كند كه يك رأيدهنده ارسال كرده باشد، رويهي بالا اجازه ميدهد براي تعيين اينكه كدام يك از آنها رأي حقيقي او هستند، و اگر هر دو رآي او باشند، كدام يك بايد شمارش شود، با او تماس بگيرند. مانند مورد برگههاي غيرمحرمانه، نامه الكترونيكي و ساير ابزارهاي ارتباط الكترونيكي را بايد بتوان طوري سفارشيسازي كرد كه با شرايط مذكور براي رأيگيري محرمانه با برگه انطباق داشته باشند.
رأي ترجيحي. اصطلاح رأي ترجيحي به تعدادي از روشهاي رأيگيري اشاره دارد كه از طريق آنها، وقتي روي يك برگه رأي بيش از دو گزينهي محتمل وجود داشت، گزينهي دوم يا كمتر ارجح بتواند، اگر هيچ نامزد يا قضيهاي اكثريت كسب نكرد، به حساب بيايد. رأي ترجيحي هرچند از ساير روشهاي رأيگيري رايج پيچيدهتر است و جايگزيني براي رويهي معمولي تكرار اخذ رأي تا كسب اكثريت نيست، به ويژه در رأيگيري با نامه و با نامهي الكترونيكي اگر امكان گرفتن بيش از يك برگه عملي نباشد منصفانه و مفيد است. در چنين مواردي رأي ترجيحي نسبت به قاعدهاي كه بر اساس آن اكثريت نسبي انتخاب شود، نتيجهاي با نمايندگي بيشتر را نشان ميدهد. اين روش فقط هنگامي مجاز است كه با صراحت در آئيننامهها مقرر شده باشد.
رأيگيري ترجيحي انواع گوناگوني دارد. اينجا يك روش همراه با مثال توصيف ميشود. در رأيگيري ترجيحي با برگه- براي هر سمت كه قرار است احراز شود يا يك سؤال چندگزينهاي- از رأي دهنده خواسته ميشود تا ترتيب اولويتهاي خود را در ميان تمام نامزدها و قضيهها با قرار دادن عدد يك كنار نخستين ترجيح خود، عدد 2 كنار دومين ترجيح خود و الي آخر، براي هر انتخاب محتمل مشخص كند. در جريان شمارش آراء براي هر سمت يا قضيه مفروض، برگهها طبق ترجيحهاي اولشان دسته ميشوند- هر دسته براي هر نامزد يا قضيه. تعداد برگههاي هر دسته براي گزارش صندوقداران ثبت ميشود. اين دستهها در طول رويهي شمارش آراء با نام همان نامزدها يا قضيهها شناخته ميشوند تا همه غير از يكي به روشي كه در ادامه توضيح داده ميشود از دور خارج شوند. اگر بيش از نصف برگهها نشان دهد يك نامزد يا موضوع به عنوان گزينهي نخست شناخته شده است، آن گزينه به معناي معمولي كلمه اكثريت دارد و آن نامزد انتخاب شده و يا آن موضوع رأي آورده است. اما اگر چنين اكثريتي كسب نشده باشد، نامزدها و موضوعها يكي بعد از ديگري، و از كمترين محبوبيت، و به روشي كه در ادامه توصيف شده است، از دور خارج ميشوند تا يكي پيروز شود: برگههاي داخل نازكترين دسته - يعني، برگههاي شامل نام تعيين شده به عنوان نخستين گزينه از سوي كمترين تعداد رأيدهنده - بين ساير دستهها طبق نام تعيين شده به عنوان دومين گزينه بازتوزيع ميشوند. تعداد برگههاي هر دستهي باقيمانده بعد از اين بازتوزيع دوباره ثبت ميشود. اگر بيش از نصف برگهها در يك دسته قرار گرفته باشد، آن نامزد يا آن موضوع انتخاب يا برنده شده است. اگر نه، نامزد يا موضوع بعدي با كمترين محبوبيت، به همين ترتيب، و با بازتوزيع برگههاي نازكترين دستهي باقيمانده، طبق دومين گزينهي آنها در ميان ساير دستهها كنار گذاشته ميشود، مگر آنكه، نام كنار گذاشته شده در بازتوزيع آخر به عنوان گزينهي دوم در يك برگه قيد شده باشد، آن برگه طبق گزينهي سومش قرار ميگيرد. دوباره تعداد برگههاي هر دستهي موجود ثبت ميشود، و، اگر لازم باشد، اين روند- با بازتوزيع هر بارهي برگههاي نازكترين دسته، طبق گزينهي دوم علامت گذاري شده يا ارجحترين گزينه در ميان گزينههايي كه هنوز كنار گذاشته نشده باشد- تكرار ميشود، تا يك دسته شامل بيش از نصف آراء شود، و به اين وسيله نتيجه مشخص گردد. گزارش صندوقداران شامل جدولي خواهد بود كه تمام نامزدها يا موضوعها را همراه با تعداد برگههايي كه بعد از هر بازتوزيع پي در پي در هر دسته قرار گرفتهاند نشان ميدهد.
اگر در هر مرحله از شمارش آراء برگهاي با يك يا چند نام علامت نخورده با شماره ديده شود و تمام نامهاي علامتخوردهاش كنار گذاشته شده باشد، نبايد در هيچ دستهاي قرار بگيرد، بلكه بايد كنار گذاشته شود. اگر در هر نقطهاي دو يا چند نامزد يا موضوع براي كمترين ترجيح تساوي پيدا كنند، برگههاي موجود در دستههاي آنها در يك مرحله بازتوزيع ميشوند، با تمام نامهاي مساوي نيز مانند كنارگذاشتهها رفتار ميشود. در حالت تساوي در وضعيت برنده - كه به معناي اين است كه روند كنارگذاري تا آنجا كه برگهها به دو يا چند دسته برابر كاهش يابد ادامه پيدا كند- انتخاب به نفع آن نامزد يا آن موضوعي خاتمه مييابد كه (با استناد به گزارش بازتوزيع نخست) از لحاظ گزينههاي نخست قويتر بوده است.
اگر قرار باشد بيش از يك نفر براي يك نوع سمت انتخاب شوند- به عنوان نمونه، اگر قرار است اعضاء يك بورد را انتخاب كنند- رأيدهندگان ميتوانند ترتيب ارجحيت خودشان را در ميان نامهاي فهرست نامزدها، درست انگار قرار است يك نفر انتخاب شود، مشخص كنند. رويهي شمارش آراء همان است كه در بالا توصيف شد، با اين تفاوت كه شمارش ادامه مييابد تا همه به جز تعداد نامزدهاي ضروري (يعني همه به جز سه نفر، در اين مثال) كنار گذاشته شوند.
وقتي قرار باشد اين نظام رأيگيري ترجيحي يا هر نظام ديگري مورد استفاده قرار بگيرد، رويهي رأيگيري و شمارش آراء بايد از پيش تعيين شود و با جزئيات در آئيننامههاي سازمان بيايد. اعضاء بايد به طور كامل روش رأي دادن را ياد بگيرند، و بايد روند شمارش را خوب درك كنند تا بتوانند به اين روش اعتماد داشته باشند. گاهي اوقات، به عنوان مثال، رأيدهندگان گزينههاي دوم و بقيه را مشخص نميكنند، با اين باور اشتباه كه به اين ترتيب شانس گزينهي اول خود را بالا ميبرند. در واقع، اين روش ممكن است سبب شود هيچ نامزدي اكثريت كسب نكند و انتخابات تكرار شود. اشخاصي كه به عنوان صندوقدار انتخاب ميشوندبايد كارشان را با دقت ويژه انجام دهند.
نظام رأيگيري ترجيحي كه الأن توصيف شد نبايد در مواردي به كار گرفته شود كه امكان استفاده از رويهي عادي تكرار رأيگيري با برگه تا احراز اكثريت وجود دارد. گرچه اين نوع رآيگيري ترجيحي با برگه از انتخاب با اكثريت نسبي بهتر است، اما از رأيگيري مكرر با برگه آزادي انتخاب كمتري ميدهد، زيرا فرصت رأيدهندگان براي انتخاب گزينهي دوم يا كمتر خود بر اساس نتايج رأيگيري اول را از آنان سلب ميكند، و نيز، به اين دليل كه نامزد و موضوع واقع در رتبه آخر به طور خود به خود كنار گذاشته ميشود و به اين ترتيب از شكلگيري يك مصالحه جلوگيري ميكند.
رأي وكالتي. وكالت قدرت يك وكيل است كه فردي به ديگري ميدهد تا به جاي وي رأي بدهد؛ اين اصطلاح همچنين در مورد شخصي به كار ميرود كه قدرت وكيل را اعمال ميكند. رأي وكالتي در مجامع مشورتي معمولي مجاز نيست مگر آنكه قوانين ايالتي كه انجمن در آن به ثبت رسيده است آن را الزامي كند، يا منشور ثبتي يا آئيننامههاي سازمان آن را مقرر كرده باشد. رأي وكالتي در اصل نه لازم است و نه اجازه بايد داده شود، زيرا رأي وكالتي با خصوصيت اساسي مجمع مشورتي كه عضويت در آن فردي، شخصي و غيرقابلانتقال است سازگار نيست. از سوي ديگر، در يك شركت سهامي، كه در آن مالكيت قابل انتقال است، رأي و صداي اعضاء نيز، با استفاده از وكالت، قابل انتقال است. اما در يك شركت غيرسهامي، جايي كه عضويت بر همان مبنايي است كه در شركتهاي غيرثبتي، انجمنهاي داوطلبانه، رأي وكالتي بهتر است مجاز نباشد مگر آنكه قانون ايالتي ثبت شركت- كه در مورد شركتهاي غيرسهامي كاربرد داشته باشد - آن را به صورت مطلق الزامي ساخته باشد.
اگر قانوني كه تحت آن سازمان به ثبت رسيده اجازه بدهد كه رأيگيري وكالتي طبق يكي از مواد آئيننامهها ممنوع شود، تصويب اين كتاب به عنوان مرجع پارلماني از طريق قيد در آئيننامهها بايد به عنوان يك شرط كافي براي تحقق آن نتيجه تلقي شود (به پانوشت صفحه 526 مراجعه كنيد).
رأي سنجشي خارج از دستور است. پيشنهاد رأيگيري غيررسمي سنجشي براي «كسب مظنه» خارج از دستور است زير هيچ اقدامي را نه تصويب و نه رد ميكند و در نتيجه بيمعنا و اتلاف وقت است. اگر مجمع تمايل دارد تا در باره موضوع بحث كند و رأي بگيرد بدون آنكه آن رأي اقدام نهايي مجمع را تعيين كند، به جاي آن ميتواند به كميتهي كل يا شبه كميتهي كل برود (52). تحت اين رويهها، مجمع مانند يك كميته موضوع را بررسي ميكند، و رأيش به عنوان كميتهي كل (يا شبه كميتهي كل) فقط به درد ارايه به مجمع به عنوان يك توصيه ميخورد، كه، درست مانند مورد مربوط به گزارش يك كميته معمولي، مجمع آزاد است آن را رد كند.
گروه نويسندگان
مقالههاى اين نويسنده
fa دستورنامه رابرت - ويرايش دهم فصل سيزدهم: اخذ رأي ?