در تدارک تأسیس «انجمن ارسطوشناسی نوین»!

گذار تاریخی به مرحله عقلی

۲. کسانی که دنبال آنند تا در آینده‌ی نه چندان دور در جامعه‌ای زندگی کنند که افتخارش «عقلی» بودن باشد،‌ در آن صورت باید دریابند «عقل» یعنی چه؟ کتاب «در باره جان» که در ارسطو‌شناسی ایرانیان با عنوان «درباره نفس» شناخته می‌شود،‌ مبانی اولیه مورد نیاز برای تأمل در این زمینه را در اختیار می‌گذارد.

خاطر نشان می‌شود این کتاب با ترجمه زنده‌یاد علی‌مراد داودی در سال ۱۳۴۹ به فارسی منتشر شد. علی‌مرداد داودی، ظاهرا نخستین قربانی قتل‌های زنجیره‌ای بود که بعد از پیروزی انقلاب،‌ به دلیل تعلقات فکری، سر به نیست شد. بعد‌ها،‌ ترجمه وی با نام مستعار (ع.م.د) در سال ۱۳۶۶ و ۱۳۶۹ توسط انتشارات حکمت بازنشر شد و متن پی‌دی‌افی آن در دسترس است.

این فقط ترجمه فارسی کتاب «در باره نفس» نیست که دشوار یاب است. انبوه ترجمه‌های «در باره نفس» و انبوه بی‌شمار تفسیرهای کوچک و بزرگی که در باره این کتاب کوچک در طول تاریخ نوشته شده است، کوشیده‌اند تا این گنجینه‌ی سر به مهر را به نحوی بازگشایی کنند. و کسانی که در آینده، و در حلقه‌ی فلسفی که به زودی تشکیل خواهد شد، روخوانی «تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو» را شروع خواهند کرد، گواهی خواهند داد که تفسیر این مفسر از «در باره جان» اوج ارسطوشناسی نوین است که امواج آن در فرهنگ و تمدن غرب سربرآورده است.

بگذارید در این مورد در آینده داوریم کنیم که: اگر قرار است دست از تقلید «معرفت علمی» برداریم و در این زمینه به اجتهاد برسیم نیاز داریم در باره جان ارسطو را، آنطور که این مفسر نشان می‌دهد، دریابیم. انجمن ارسطو‌شناسی نوین با همین هدف تدارک دیده می‌شود. . .

کتاب اصلی در «گام‌راه فلسفه و منطق»

۳. همانطور که می‌دانید، نهمین گام‌راه از گام‌راه‌های دوازده‌گانه‌ای که به عنوان طرح کلی برنامه‌های آموزشی «کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت» پیش‌بینی شده است، گام‌راه فلسفه و منطق است که عنوان فرعی آن این است: از کپی‌ پیست تا خلق اندیشه.

این عنوان فرعی حکایت از آن دارد که تفکر در ایران معاصر به مرحله‌ای رسیده است که ضرورت فراتر رفتن از «آموزش علوم انسانی» و رسیدن به مرحله «خلق علوم انسانی» را درک می‌کند.

گفتنی است که پیش‌نویس طرح «گام‌راه‌های ارتقای پروفشن‌‌گرایی در شبه‌پروفشن‌های ایرانی» مدت‌ها قبل از کشف کتاب «تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو» تدوین و ارایه شده بود. و عنوان فرعی همین گام‌راه نشان می‌دهد که چطور آشنایی با این کتاب محصول تصادف و گزافه نبوده است بلکه اراده‌ای آگاهانه و در پی جستجویی بسیار طولانی، سرانجام به مراد رسیده است. و این مراد - گوش شیطان کر- حاصل خواهد شد: خلق اندیشه،‌ و در این زمیه خاص: خلق ایران‌شناسی توسط خود ایرانیان.

یکی از مهم‌ترین خصوصیات کتاب «تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو» - که مفسر نیز مدام بر آن تأکید می‌کند - این است که می‌کوشد استراتژی‌های تفکر ارسطو را کالبد شکافی کند و قدم به قدم نشان دهد که چطور ارسطو در جریان تفکر خود به مفاهیم جدید می‌رسد و در واقع چطور موفق می‌شود «اندیشه» خلق کند. و درست به همین خاطر است که این کتاب مناسب‌ترین گزینه برای گام‌راه فلسفه و منطق خواهد بود.

با این همه،‌ نمی‌توان و نباید توقع داشت کسانی که هیچ آشنایی‌ای با این کتاب ندارند، داوری‌های راقم این سطور را - بدون امکان مرور و مطالعه کتاب قبول کنند و به دعوت برای تشکیل نخستین محفل فلسفی کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت بپیوندند. برای این معضل چه می‌توان کرد؟‌

انتشار علنی پی‌‌نوشت شماره ۱۰۰: نقش محدود تصور در نظر ارسطو در مقایسه با فلسفه مدرن

۴. همانطور که گفته شد،‌ ترجمه کتاب «تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو» از مدت‌ها قبل آغاز شده و در جریان است و می‌تواند به زودی خاتمه یابد و منتشر شود. ترجمه درست این کتاب، یقیناً مستلزم درک درست و عمیق مطالب این کتاب، و در نتیجه مستلزم درک ارسطوشناسی نوین است که با ارسطوشناسی سنتی تفاوت بسیار عمیق دارد.

مفسر کتاب، جا به جا، نظرات ارسطو را با کل تفکر علوم انسانی مدرن غربی مقایسه می‌کند تا تفاوت‌های عمیق تفکر ارسطو را در این عرصه نشان دهد. به همین خاطر، ترجمه درست این کتاب مستلزم فهم دستگاه‌های فلسفی فیلسوقان بزرگ دیگر نیز می‌باشد. گروه خوانی این کتاب، می‌تواند یکی از روش‌های بهبود و ارتقای کیفیت ترجمه این کتاب نیز تلقی شود.

با عنایت به مجموعه نکات بیان شده، به نظر می‌رسد شرایط برای فراخوان تشکیل هسته اولیه محفلی برای گروه‌خوانی کتاب «تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو» به مرور فراهم می‌شود. به همین خاطر ویرایش اول ترجمه پی‌نوشت شماره ۱۰۰ این کتاب در وب سایت کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت به نشانی لینکی که در انتهای این نوشته تقدیم می‌شود،‌ منتشر شده است.

در این پی‌نوشت،‌ نقشی که تئوری‌های ارسطو برای «تصور» قائل است، با نقشی که فلسفه مدرن قائل می‌شود، مقایسه شده است. و همین مقایسه،‌ تا حدودی، این امکان را در اختیار خوانندگان قرار می‌دهد تا تشخیص دهند آیا لازم است مطالعه این کتاب را در برنامه‌ مطالعاتی خود بگنجانند یا نه؟ و مهم‌تر، آیا ضروری است در محفلی که برای گروه خوانی این کتاب قرار است تشکیل شود شرکت کنند یا نه؟

گفتنی است که در مورد این پی‌نوشت و نیز در مورد این کتاب، مطالب دیگری نیز در وب سایت کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت (کادرها دات کام) منتشر شده است.

نیز کسانی که به زبان انگلیسی تسلط داشته باشند متن پی‌دی‌افی کتاب به زبان انگلیسی نیز در دسترس است.

از آن دسته از خوانندگانی که به صورت حرفه‌ای دنبال ساختن جامعه‌های طراز نوین هستند، و فکر می‌کنند برای این کار باید معرفت علمی از جامعه ایرانی کسب کنند و نیز باید بتوانند تحولاتی را که در جریان ساخت این جامعه‌های طراز نوین تجربه می‌کنند، به معرفت علمی تبدیل کنند، دعوت می‌شود، با مرور پی‌نوشت شماره ۱۰۰ با نمونه‌ای از کتاب تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو آشنا شوند و اگر عزمشان جزم شد که در گام‌راه فلسفه و منطق قدم بگذارند اطلاع دهند.

و نکته آخر اینکه، ترجمه ارایه شده متن نهایی نیست. و در عین حال به طور جدی سعی شده که سبک نگارش نویسنده حتی المقدور حفظ شود. و از هر پیشنهادی برای اصلاح ترجمه با آغوش باز استقبال خواهد شد.

و این هم لینک مقاله: «نقش محدود تصور در نظر ارسطو در مقایسه با فلسفه مدرن»

تمام

جمعه ۲ فروردین ۱۴۰۱