ترویج سواد دموکراسی:‌ دو گام به پیش

۱. تاریخچه ۳۰۰ سئوال آموزشی

در پی انتشار دهمین ویرایش کتاب دستورنامه رابرت در سال ۲۰۰۰، انجمن ملی پارلمانتارین‌های آمریکا که اعضای آن‌ متخصصان ترویج قواعد دموکراسی هستند، سند آموزشی «۳۰۰ سئوال» را بر اساس مطالب عمومی و غیرتخصصی این کتاب تدوین کردند تا بر اساس آن، صلاحیت عضویت در این انجمن احراز شود. به این ترتیب، از آن پس شرط عضویت در انجمن متخصصان قواعد دموکراسی این شد که مقتضایان در آزمون ۳۰۰ سئوال آموزشی موفقیت کسب کنند.

گفتنی است که این گروه از اعضای انجمن ملی پارلمانتارین‌های آمریکا را عضو «مبتدی» می‌نامند اما هر کس که در آزمون ۱۲۰۰ سئوال پارلمانی که بر اساس کل مطالب کتاب دستورنامه رابرت تدوین شده است، موفق شود،‌ به عنوان پارلمانتارین دارای پروانه شناخته می‌شو که قادر خواهد بود این قواعد را به دیگران آموزش بدهد. اما هنوز اجازه اداره مجامع تصمیم‌گیری و ارایه مشاوره در باره اساسنامه به انجمن‌ها و جوامع و سازمان‌های گوناگون را نخواهد داشت و فقط به آن گروه از پارلمانتارین‌ها که از «بورد پروفشنال»‌ انجمن ملی پارلمانتارین‌های آمریکا، گواهینامه پروفشنال (معادل «اجتهاد») کسب کنند، مجوز اداره مجامع تصمیم‌گیری و مشاوره در خصوص تدوین اساسنامه و معماری سازمان‌ها داده خواهد شد.

۲. تاریخچه ۳۰۰ سوال در ایران

از نخستین سال‌هایی که دفتر کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت (کادرها) آموزش این قواعد در ایران را شروع کرد، ترجمه سند «۳۰۰ سئوال آموزشی» به فارسی ترجمه شد و در بسیاری از کارگاه‌هایی که در این دفتر و برای آموزش و تمرین این قواعد برگزار می‌شد،‌ این سئوال‌ها نیز مطرح می‌شد و مورد بررسی قرار می‌گرفت. اما نخستین کارگاه آموزش سواد دموکراسی بر اساس این جزوه آموزش، در سال ۱۳۹۸ و برای گروهی از پژوهشگران میراث فرهنگی و گردشگری برگزار شد.

آن کارگاه آموزشی به همت آقای دکتر علیرضا قلی‌نژاد پیربازاری، معاون وقت فناوری و کاربردی‌ سازی پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار شده بود.

هدف اولیه دکتر قلی‌نژاد این بود که زمینه را برای تدوین کد اتیکز (دستور شرف پروفشنال) پژوهشگران میراث فرهنگی و گردشگری فراهم آورد و آقای مهندس سید محمد بهشتی رئیس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آقای داود حسین (مربی قواعد دموکراسی) که در سال‌های دهه هشتاد در زمینه تدوین کد اتیکز مقالات زیادی نوشته و منتشر کرده بود،‌ به وی معرفی کرد.

در جریان تدارک تدوین کد اتیکز پژوهشگران میراث فرهنگی و گردشگری، آقای داود حسین استدلال کرد که پروفشن‌ها بدون داشتن یک جامعه پروفشنال قادر به تدوین کد اتیکز و استقرار آن در میان اعضای خود نخوهند شد. از همین رو، پیش از تدوین کد اتیکز پژوهشگران میراث فرهنگی، لازم است یک انجمن پروفشنال متشکل از پژوهشگران پروفشنال تأسیس شود.

به این ترتیب، کارگاه تدوین کد اتیکز پژوهشگران میراث فرهنگی و گردشگری به کارگاهی برای آموزش قواعد دموکراسی (دستورنامه رابرت) و تمرینِ تأسیس یک جامعه‌ی پروفشنال تبدیل شد.

بعد از برگزاری همان کارگاه آموزشی بود که قرار شد به شرکت کنندگان در آن کارگاه گواهینامه شرکت در آن کارگاه تقدیم شود و برای صدور گواهینامه شرط موفقیت در آزمون ۳۰۰ سئوال در نظر گرفته شد و تعدادی از پژوهشگران میراث فرهنگی در آن کارگاه که به صورت آنلاین برگزار می‌شد شرکت کردند و به این ترتیب، و با همت آنان، تجربه برگزرای نخستین کارگاه آموزش این قواعد بر اساس جزوه «۳۰۰ سوال آموزشی» به نام پژوهشگران میراث فرهنگی و گردشگری در ایران به ثبت رسید.

بر اساس درس‌های ارزشمندی که در جریان برگرای همان کارگاه کسب شده است، قرار است دومین کارگاه ۳۰۰ سئوال آموزشی با همت انجمن گسترش سواد دموکراسی و سازمان حاماین تأسیس انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا برگزار شود.

۳. روش برگزرای کارگاه ۳۰۰ سئوال آموزشی

الف. ابدا فراخوان برگزاری این کارگاه آموزشی به صورت عمومی (از طریق وب سایت کارگاه‌ آموزش دستورنامه رابرت و گروه‌های الکترونیکی) در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.

ب. پس از آن، اعضای کمیته سه نفره، فراخوان برگزاری این کارگاه را برای تک تک افرادی که فکر می‌کنند شرکت آنان در این کارگاه لازم است ارسال خواهند کرد و اطلاعات لازم را در اختیار آنان قرار خواهند داد.

پ. نام تمام کسانی که برای شرکت در آن کارگاه اظهار علاقه خواهند کرد، در یک گروه الکترونیکی اضافه خواهد شد و به این ترتیب،‌ همین گروه، به یک انجمن الکترونیکی تبدیل خواهد شد که در جریان تأسیس آن، باز هم قواعد دموکراسی معرفی و تمرین خواهد شد.

ت. برای کسانی که تمایل داشته باشند در کارگاه حضوری شرکت کنند، کارگاه دیگری تدارک دیده خواهد شد که به احتمال زیاد، ساعت ۵ بعد از ظهر روز‌های پنجشنبه برگزار خواهد شد و به این ترتیب، ممکن است بخشی از نشست‌های هفتگی بینان‌گذاران انجمن گسترش سواد دموکراسی به این کارگاه اختصاص یابد.

۴. زمان و نحوه‌ برگزاری کارگاه

در حال حاضر قرار است نشست‌های الکترونیکی این کارگاه ساعت ۸ بعد از ظهر روزهای شنبه و در پلتفورم «گوگل‌میبت» برگزار شود.

۵. اسناد مورد نیاز

همانطور که گفته شد، ۳۰۰ سئوال آموزشی بر اساس مطالب عمومی و غیرتخصص ویرایش دهم کتاب دستورنامه رابرت تنظیم شده است. در هر سئوال، صفحه دقیق کتاب دستورنامه رابرت که حاوی پاسخ آن پرسش است، قید شده است و پاسخ دهندگان می‌توانند با مرور همان قسمت از کتاب، پاسخ درست سئوال را بیابند.

به این ترتیب،‌علاوه بر جزوه ۳۰۰ سئوال و پاسخنامه آن‌‌ها، متن پی‌دی‌افی یا کاغذی کتاب دستورنامه رابرت هم در اختیار شرکت‌کنندگان در کارگاه قرار خواهد گرفت.

۶. هدف نهایی کارگاه

هدف نهایی کارگاه ۳۰۰ سوال آموزشی این است که کارورزان با کلیت منظومه حقوقی «قواعد دموکراسی»‌ یا «قانون عام حاکمیت مردم» (قانون عام پارلمانی) آشنا شوند.

انتظار می‌رود ذهن شرکت کنندگان در این کارگاه با یک دستگاه مفهومی جدید آشنا شود که می‌تواند به آنان کمک کند تا به صورت شهودی دریابند چرا در کشورهایی که تجربه تاریخی خلق فرهنگی دموکراسی را نداشته‌اند، در انواع جوامع شبه‌مدرنی که ساخته‌اند، حالت آشوب/اسبتداد ادامه یافته است و چرا شرط پایان دادن به این وضعیت تراژیک، کمک به «جهش فرهنگی»‌ به معنای کسب فرهنگی دمکراسی است.

این دستگاه مفهومی می‌تواند مهارت‌های رهبری را در رهبران محلی در انواع جامعه/انجمن/سازمان‌ها ارتقا دهد به نحوی که بتوانند با اِعمال یک رهبری جمعی، سازمان‌های بزرگ دموکراتیک ایجاد کنند.

۷. هزینه‌ ثبت نام در کارگاه

هزینه شرکت در هر نشست این کارگاه مبلغ ۵۰ هزار تومان پیش‌بینی شده است.

طبق مصوبه برگزار کنندگان این کارگاه، یعنی «سازمان حامیان انجمن‌های طراز نوین شهر و روستا» و «انجمن گسترش سواد دموکراسی»‌ مبالغ دریافتی بابت این کارگاه به حساب «انجمن گسترش سواد دمکراسی» واریز خواهد شد تا صرف ترویج بیشتر همین قواعد در مجامع تصمیم گیری شود.

۸. مسئول برگزاری کارگاه

مسئول برگزاری این کارگاه یک کمیته سه نفره مرکب از خانم‌ها روژیا وثوقی، فروزان جودکی و مربی قواعد دموکراسی (آقای داود حسین) است. دبیر این کمیته خانم وثوقی است. و خانم فروزان جودکی نیز مستولیت برگزاری انواع رویدادهای آموزشی انجمن گسترش سواد دموکراسی را برعهده گرفته است. مربی قواعد دموکراسی نیز مستولیت تدوین اقلام آموزشی و برگزاری کارگاه‌‌های آموزشی این انجمن را بر عهده دارد.

۹. تاریخ شروع کارگاه

تاریخ شروع این کارگاه، از طریق اطلاعیه‌هایی که به صورت عمومی و خصوصی منتشر خواهد شد، اعلام می‌شود. اما می‌توان پیش‌بینی کرد نخستین نشست این کارگاه دو هفته دیگر آغاز شود.