درس‌های پنجمین نشست بنیان‌گذاران انجمن اصلاح نظام قانوننویسی در پرتوعلم حقوق پارلمانی (نام موقت)
در پنجمین نشست بنیان‌گذاران انجمنی با نام موقت «اصلاح نظام قانوننویسی در پرتو علم حقوق پارلمانی» که عصر روز دوشنبه ۲۵ فروردین ۱۴۰۴ در دفتر کارگاه‌های آموزش دستورنامه رابرت (قواعد دموکراسی) برگزار شد، ضمن بررسی پیش‌نویس «هدف» این انجمن در دست تأسیس، تعداد قابل توجهی از قواعد دموکراسی نیز معرفی و تمرین شد.
خاطر نشان می‌کند؛ این انجمن به ابتکار آقای جمشید ایرانی رئیس کمیسیون حقوقی خانه احزاب و دبیرکل حزب فرزندان ایران و استقبال آقایان دکتر الله مراد جهانگیری و دکتر رضا جلالی، از کارشناسان برجسته امور تقنینی در کشور، فعالیت خود را در دفتر کادرها شروع کرد و در حال حاضر خانم‌ها لعیا جعفری و فروزان جودکی نیز از بنیان‌گذاران این انجمن هستند.
گزاف نیست اگر گفته شود فقط کسانی می‌توانند علل غیرقابل رؤیت فشل بودن نظام قانوننویسی در کشور را فهم کنند که با قانون عام پارلمانی به مثابه یک منظومه حقوقی پیش‌گزیده ـ که برای ایرانیان تا حدود زیادی ناشناخته مانده است ـ آشنا باشند و در دیسیپلن «حقوق پارلمانی» به درجه پروفشنال (اجتهاد)رسیده باشند. از همین رو، هدف اولیه این انجمن، آماده سازی شرایط برای آن است که دست‌در‌کاران نظام تقنینی، پیش از هر چیز و در جریان تأسیس این انجمن، با منطومه حقوقی قانون عام پارلمانی (قواعد دموکراسی) آشنا شوند و در آن صورت است که علل مشکلات را به صورت شهودی درک خواهند کرد.
طبق معمول، برای تأسیس یک انجمن جدید در چارچوب «تجربه یک جهش فرهنگی»، ابتدا هسته‌‌ی اولیه گروه حامیان تأسیس می‌شود و در جریان تصویب اسناد مورد نیاز طبق قواعد دموکراسی، از افراد مناسب نیز دعوت به عمل می‌آید تا به هسته اولیه ملحق شوند تا تعداد اعضای هسته به حدود ۱۵ نفر برسد. در مرحله بعد، این گروه به عنوان گروه حامیان نسبت به دعوت از بنیان‌گذاران انجمن اقدام خواهد کرد و با مشارکت بنیان‌گذاران انجمن، روند تدوین و تصویب اسناد مورد نیاز، از جمله اساسنامه و دستور شرف اعضای انجمن آغاز می‌شود تا تمام اعضا در جریان تأسیس انجمن، با قواعد دموکراسی آشنا شوند و امکان تمرین گروهی این قراعد برای تمام آنان فراهم شود.
بعد از تدوین و تصویب اساسنامه و «دستور شرف» اعضا، طبق قواعد دموکراسی (دستورنامه رابرت)، نشست بنیان‌گذارانی که اساسنامه مصوب را امضا کرده‌اند، برگزار خواهد شد و همانان هستند که به عنوان بنیان‌گذاران انجمن، نخستین دوره مستولان انجمن را انتخاب می‌کنند و به این ترتیب، یک جامعه/انجمن سازمان یافته متولد می‌شود.
در پنج نشستی که تا کنون بنیان‌گذاران اولیه این انجمن برگزار کرده‌اند، تعداد قابل توجهی از قواعد دموکراسی معرفی و به صورت گروهی تمرین شده است. به همین خاطر، مشروح گزارش مذاکرات این نشست‌ها که جنبه‌ی آموزشی دارد ضبط می‌شود و فایل صوتی آن‌ها در اینجا در دسترس علاقمندان قرار دارد. گوش کردن به این فایل‌های صوتی به آموزش این قواعد کمک خواهد کرد.
نوشته‌ای که در ادامه تقدیم می‌شود، برخی از دستاوردهای آموزشی پنجمین نشست بنیان‌گذاران اولیه انجمن اصلاح نظام قانوننویسی در پرتو علم حقوق پارلمانی (نام موقت) را روایت می‌کند. برای کسانی که می‌خواهند با سواد دمکراسی بیشتر آشنا شوند. مرور این نوشته مفید خواهد بود:
تشکیل سازمان موقت
معمولاً یک جامعه/انجمن در دو اجلاس تأسیس می‌شود. گروه حامیان تأسیس انجمن که تأمین امور مالی روند تأسیس یک جامعه/انجمن/سازمان را بر عهده دارند، تمام کسانی را که فکر می‌کنند از هدف جامعه در دست تأسیس حمایت می‌کنند و برای عضویت در چنان انجمنی مناسب هستند، به نخستین نشست اجلاس مؤسس دعوت می‌کنند و در همان نشست هدف خود را برای حاضران توضیح می‌دهند.
بدیهی است فقط کسانی در نشست اول شرکت می‌کنند که با هدف اعلام شده موافق باشند و مایلند در روند تأسیس و اداره آن انجمن مشارکت کنند.
در همان نشست اول اجلاس مؤسس، اعضای حاضر در باره مفاده اساسنامه نیز مشورت می‌کنند و کمیته‌ای را برای تدوین پیش‌نویس اساسنامه براساس مطالب بیان شده، منصوب می‌کنند. این کمیته، پیش‌نویس اساسنامه را تهیه کرده و در اختیار حاضران در نشست اول قرار می‌دهند.
در نشست دوم، پیش‌نویس اساسناماه، طبق قواعد دموکراسی، مورد بررسی قرار می‌گیرد و با اکثریت حاضران تصویب می‌شود و فقط کسانی که متن مصوب را قبول داشته باشند، سند اساسنامه را امضا کرده و در نشست بنیان‌گذارن حضور می‌یابند و با انتخاب نخستین دوره مسئولان جامعه/انجمن طبق مفاد اساسنامه مصوب، آن انجمن را تأسیس می‌کنند و انجمن به این ترئیب متولد می‌شود و به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
نکته قابل توجه این که قواعد دموکراسی یا قانون عام پارلمان که در کتاب دستورنامه رابرت روایت جامعی از آن تشریح شده است، قواعد پیش‌گزیده‌ای هستند که طبق آن‌ها افراد دور هم جمع می‌شوند و جوامع مردم خود‌قانون‌گذار را تأسیس می‌کنند و متأسفانه، همین قواعد پیش گزیده است که بخش بسیار مهم و قابل توجه آن برای ایرانیان شناخته شده نیست. از همین رو، هدف اولیه هر انجمنی که در دفتر کادرها تأسیس می‌شود این است که در جریان تأسیس انجمن، اعضای حاضر با تعداد هرچه بیشتری از قواعد دموکراسی آشنا شوند و به همین خاطر، یک «سازمان موقت» شکل می‌گیرد.
منظور از «سازمان موقت» کسانی هستند که طبق قانون عام پارلمانی در یک نشست توده‌ای شرکت می‌کنند که هرچند هنوز اساسنامه خود را تدوین و تصویب نکرده است، اما تمام اعضای حاضر، با قواعد پیش‌گزیده سواد دموکراسی آشنا هستند و به همین خاطر، در همان آغاز نشست اول، مرجع پارلمانی خود (مثلا؛ دستورنامه رابرت) را انتخاب می‌کنند تا طبق قواعد آن رفتار کنند و در مورد حداقلی از قواعد مورد نیاز که جنبه اساسنامه‌ای دارد، به توافق می‌رسند.
با توجه به همین توضیحات است که بنیان‌گذاران انجمن در دست تأسیس «اصلاح نظام قانوننویسی در پرتو علم حقوق پارلمانی» (نام موقت) در همان نشست اول، در مورد مفاد اساسنامه سازمان موقت به توافق رسیدند:
۱. این سازمان، یک مدیر و یک دبیر خواهد داشت،
۲. در هر نشست، زمان نشست بعدی تعیین می‌شود،
۳. کسانی که به عنوان مهمان در نشست‌ها شرکت می‌کنند از حقوق کامل عضویت (دادن پیشنهاد، شرکت در مذاکره و دادن رأی) برخوردار هستند،
۴. مرجع پارلمانی این انجمن در دست تأسیس نیز ترجمه فارسی ویرایش دهم کتاب دستورنامه رابرت است که متن کامل در اختیار تمام اعضا گذاشته می‌شود،
۵. مربی قواعد دموکراسی قواعد مورد نیاز را، تک به تک، و به هنگام ضرورت، برای حاضران توضیح می‌دهد و دلایل عقلی هر قاعده را تبیین می‌کند تا تمام اعضای حاضر، بعد از قبول استدلال‌ها، در مورد رعایت آن قاعده به اجماع به توافق برسند و یا اگر تمایل داشتند، آن قاعده را، البته در چارچوب علم حقوق پارلمانی، اصلاح کنند.
با توجه به نکات گفته شده در بندهای آخر فوق، مشخص می‌شود که مهم‌ترین جنبه تأسیس یک انجمن در دفتر کادرها، آشنا شدن تدریجی بنیان‌گذاران انجمن با قواعد پیش‌گزیده دموکراسی است که در کتاب دستورنامه رابرت تشریح شده است. انجمن اصلاح نظام قانوننویسی در پرتو علم حقوق پارلمانی (نام موقت)نیز از این قاعده مسثتثنا نیست.
خاطر نشان می‌شود مربی قواعد دموکراسی، در نشست‌های قبلی در مورد کتاب دستورنامه رابرت به عنوان مرجع پارلمانی توضیحاتی ارایه کرد و اصل اول قانون عام پارلمانی و پیامدهای آن را برای حاضران توضیح داد.
طبق این اصل که برای نخستین بار در سال ۱۵۸۱ در پارلمان انگلستان تعریف و رعایت شد، در هر نشست مشورتی در هر زمان فقط باید یک موضوع مورد بررسی قرار بگیرد. با این همه، و در جریان عمل، مشخص شد که چه بسا در چریان بررسی یک موضوع، مجمع ناگزیر می‌شود، بسیاری موضوعات دیگر را نیز مورد بررسی قرار بدهد و در نتیجه، اصل اول با تناقض مواجه می‌شود.
طبق روش علمی در تفکر ارسطویی، راه مناسب برای رفع تناقض در اندیشه، تقسیم کردن مفاهیم است. و به همین ترتیب، در علم حقوق پارلمانی نیز، مفهوم «موضوع» مورد بررسی به انواع موضوعات مورد بررسی تقسیم شد و به این ترتیب نظام پیشنهادهای پارلمانی شکل گرفت که در حال حاضر تعداد آن‌ها به ۹۲ پیشنهاد پارلمانی رسیده است.
نظام رتبه‌بندی پیشنهادهای پارلمانی
دشوارترین بخش قانون عام پارلمانی، «نظام رتبه‌بندی پیشنهادهای پارلمانی» است که البته، بر یک اصل بدیهی استوار است: وقتی موضوعی در دست بررسی است، ممکن است عقلاً بررسی یک موضوع دیگر، ضروری‌تر به نظر برسد. در آن صورت، موضوع در دست بررسی موقتاً کنار گذاشته می‌شود و موضوع ضروری‌تر مورد بررسی قرار می‌گیرد د و بعد از تعیین تکیلیف موضوع دوم، موضوع اول، دوباره به دست گرفته می‌شود.
اما رعایت همین اصل بدیهی ساده، در عمل و هنگامی که موضوعات مختلفی مطرح می‌شود، و اگر قرار نباشد که یک رئیس مقتدر به عنوان «فصل الخطاب» حلالا مشکلات باشد، تدوین قواعد دقیق و مجاب‌کننده‌ای را ضروری می‌سازد که مبتنی بر عقل و استدلال باشند. و بدیهی است که در غیاب چنین قواعدی، تها راه جایگزین، تفویض اختبار به رئیسی مقتدر است که به عنوان «فصل‌الخطاب» مشکلات موجود بین اعضا را براساس رأی شخصی خودش حل و فصل کند به این ترتیب، حتی در جوامعی که قرار است منادی دموکراسی باشند، استبداد رأی به صورت مستمر تجدید تولید می‌شود.
در پنجمین نشست بنیان‌گذاران اولیه انجمن اصلاح نظام قانوننویسی در پرتو علم حقوق پارلمانی (نام موقت)، و هنگامی که آقای دکتر الله مراد جهانگیری، به عنوان عضو کمیته یک نفرده تدوین پیش‌نویس هدف،متن پیشنهادی خود را قرائت کرد، تعداد قابل توجهی پیشنهاد پارلمانی دیگر نیز مطرح شد و این امکان را فراهم ساخت تا مربی قواعد دموکراسی، در جریان بازی دموکراسی، قواعد ناظر بر تک تک این پیشنهادها را برای حاضران توضیح دهد.
در این نشست، قواعد ناظر بر مذاکره، قواعد ناظر بر کسب ضحن، پیشنهادهایی پارلمانی «اخطار دستور» و «فرجام خواهی»، انواع پیشنهادهای اصلاح، معرفی و در جریان بازی، به صورت گروهی تمرین شد. شاید به همین خاطر باشد که گوش دادن به فایل‌های صوتی این نشست‌ها ممکن است برای آموزش این قواعد مفید باشد. به همین خاطر فایل‌های صوتی این نشست‌ها در لینک زیر در دسترس علاقمندان قرار می‌گیرد:
: خبر هاى كلى
: خبر هاى كلى
fa
اخبار ساخت جوامع طراز نوین
انجمن اصلاح نظام قانون‌‌گذاری در پرتو علم حقوق پارلمانی
?
سايت با اسپيپ درست شده است 3.0.17 + AHUNTSIC
