شرح درس خلاصه دستورنامه برای مخاطبان ایرانی؛ قسمت اول، مقدمه
کسانی که به صورت عمیق و همه جانبه با کتاب جامع و کامل «دستورنامه رابرت» آشنا شده باشند اذعان خواهند کرد که این کتاب، نه فقط قانون عام پارلمانی را توصیف کرده است، بلکه به عنوان یک کتاب حقوق، مبانی فلسفی این قانون را نیز در حد نیاز تبیین و تشریح کرده است و در عین حال، به عنوان یک کتاب آموزشی، حتی طرز کار با این قواعد را نیز به صورت مشروح توضیح داده است.
از سوی دیگر، قانون عام پارلمانی نه فقط قواعد تأسیس و اداره هر نوع جامعه/انجمن را در اختیار علاقمندان قرار میدهد، بلکه حتی در سطح ملی نیز قواعد اداره جامعه بر اساس قوانین مورد توافق و با حقوق برابر را نیز تضمین میکند که معنای آن «جمهوری» است.
بنا بر این، آشنایی و کسب مهارت بازی با این قواعد نه فقط مهارت ما را در رسیدن به توافق به رغم پذیرش اختلافها جهت حل مشکلات مشترک اجتماعی ارتقا میدهد، بلکه در سطح ملی نیز ما را برای ساختن جمهوری به معنای درست کلمه آماده خواهد ساخت.
با این همه، همانطور که آشنایی حتی کامل با مجموعه علوم پزشکی یک دانشجو را به طبیبی حاذق تبدیل نمیکند، و طبابت مانند قضاوت و وکالت و سایر پروفشنها مستلزم رسیدن به درجه اجتهاد (پروفشنال) است، مهارت خلق پاسخهای درست برای انبوه مسائل مستحدثهای که در جریان اداره یک جلسه ممکن است بروز پیدا کند، و نیز خلاقیت در طراحی و معماری یک سازمان/جامعه/انجمن که بیشترین کارآمدی و اثربخشی را بیابد، مستلزم تمرینها و تلاشهای فراوان خواهد بود که فقط با توسعه و گسترش تعداد هرچه بیشتری از انجمنها و جامعههایی که بر اساس این قواعد اداره خواهند شد، ممکن میشود.
با این همه، و در حال حاضر تعداد قابل توجهی مجامع تصمیمگیری در سراسر کشور فعالند که به روش سنتی اداره میشوند و چه بسا در سطح فعلی از توسعهیافتگی خود بسیار هم موفق عمل میکنند. اما و متأسفانه، این انجمنها، فقط تا وقتی تعداد اعضای آنها محدود باقی بمانند قادراند به روش سنتی به کار خود ادامه دهند. شاید به همین دلیل باشد که حتی سازمانها، انجمنها و کانونهایی که اعضای زیاد دارند، مجامع خود را هر چند سال یکبار و عمدتا برای انتخاب اعضای هیأة مدیره برگزار میکنند. چرا که امکان تصمیمگیری در مجامعی بیش از حدود ۱۰ نفر، بدون داشتن نظامی از قواعد منطقی و عادلانه و مورد توافق غیرممکن میشود. از جمله به همین دلیل است که سازمانهای ایرانی معولا با تعداد اندکی عضو کار خود را شروع میکنند اما به محض گسترش از هم میپاشند یا مجبور میشوند برای حفظ انسجام، خودشان را محدود و کوچک نگهٔارند.
به رغم پیچیدگی نسبی قانون عام پارلمانی، تجربه نشان میدهد که لازم نیست کسانی که در مجامع تصمیمگیری شرکت میکنند این قواعد را بلد باشند. بلکه اگر مدیرجلسه به این قواعد مسلط باشد به سادگی قادر خواهد بود مجامعی را که اعضای آن ها با این قواعد آشنایی اندکی دارند نیز اداره کند و اتفاقا بهترین روش آشنایی تدریج به این قواعد نیز برگزاری بیشتر این مجامع در سطح کشور است.
در پرتو همین تجربههاست که کوشش سرکار خانم طاهر نقیئی دبیرکل محترم سازمان معلمان ایران و همکاران گرامی ایشان در این سازمان اهمیت تاریخ خود را به نمایش میگذارد.
همانطور که دبیرکل محترم سازمان معلمان ایران در گزارش خود در نشست اخیر گروه حامیان تأسیس انجمن اصلی، که سهشنبه ۱۹ اسفند ۹۹ برگزار شد، اعلام کرد، مسؤلان ارشد این سازمان از سراسر کشور در دو کارگاه آشنایی مقدماتی با قانون عام پارلمانی شرکت کردند. در این کارگاهها که در ۴ نشست یک ساعت و نیمه برگزار شد، کلیات قانون عام پارلمانی، شامل مبرمترین و پرمصرفترین قواعد دستورنامه رابرت برای حاضران تشریح شد. و واکنش بسیار مثبت شرکتکنندگان در این کارگاهها سبب شد تا این کارگاهها در سال آینده نیز ادامه یابد به نحوی که تمام علاقمندان بتوانند با کلیات قانون عام پارلمان آشنا شوند.
واکنش شرکت کنندگان در این کارگاهها واقعا اسباب دلگرمی بود و نشان میداد که اگر روشهای صحیح معرفی و ترویج این قواعد در مجامع ایرانی کشف شود، و به اصطلاح روش تمرین و ترویج این قواعد بومیسازی شود، چطور با استقبال وسیع کسانی مواجه میشود که از بیقاعدگیهای حاکم بر روند تصمیمگیری گروهی به ستوه آمدهاند. نقل قول یکی از حاضران در آخرین نشست این کارگاهها خالی از لطف نیست. وی با تأسف اعلان میکرد تا کنون در مجامع تصمیمگیری با انبوه مشکلاتی مواجه بودیم که تصور میکردیم خاصیت کار جمعی همین است! اما تازه میفهمیم که ملتهای دیگر از قرنها پیش این مشکلات را که ما امری طبیعی میدانیم حل کردهاند!
تا کنون کارگاههای بسیار زیادی برای آموزش و ترویج قواعد دستورنامه رابرت در ایران برگزار شده است. هر یک از این کارگاهها در نقش یک کارگاه تجربی، امکان آزمون روشهای مختلف ترویج و آموزش این قواعد را فراهم ساخته است.
کارگاههایی که در حال حاضر برای آموزش نظری این قواعد برای پژوهشگران میراث فرهنگی و گردشگری در پژوهشگاه میراث فرهنگی برگزار میشود و در آن ۳۰۰ سؤال پارلمانی روخوانی شده و مورد بررسی قرار میگیرد، در نوع خود یک آزمون موفق است که میتوان از آن در کارگاههای مشابه دیگر نیز بهره گرفت. قرار است در پایان این دوره و بعد از برگزاری سه امتحان برای سه ثلث، به کسانی که در آزمون موفق میشوند گواهی شرکت در این دوره از سوی پژوهشگاه اعطا شود.
کارگاههای دیگری که برای کادرهای حرفهای سازمان معلمان ایران برگزار شده و خواهد شد نیز، یک آزمون موفق دیگر است.
در این کارگاهها، مبرمترین و پرمصرفترین و مهمترین قواعد مورد نیاز مخاطبان حاضر در این کارگاه خاص شناسایی و به صورت منطقی مرتب شده است و طی چهار جلسه برای مخاطبان تشریح میشود.
با تأکید به جای سرکار خانم نقیئی، بعد از هر جلسه، شرح درسی شامل نکات مطرح شده مکتوب شد و در اختیار علاقندان قرار گرفت تا بتوانند با مراجعه به آن، مطالب آموزش دیده را به یاد بیاورند و به خاطر بسپارند.
با عنایت به اینکه شرح درسهایی که به این ترتیب تهیه شده، مبرمترین و مهمترین و پرمصرفترین قواعد دستورنامه رابرت را در جزوهای حدود ۲۰ صفحه در اختیار علاقمندان قرا میدهد، به نظر مفید رسید که این شرح درسها در ادامه در اختیار علاقمندان قرار بگیرد تا از آنها استفاده کنند.
با این مقدمه، اگر به خواندن شرح درسها علاقه دارید، برای خواندن قسمتهای اول، دوم و سوم و چهارم ارقام مربوطه را کلیک فرمایید.