انواع قواعد اساسي

 الف - رتبه بندي قواعد انجمن ها
 1 - قانون
 2 - منشور ثبتي (شركت نامه)
 3 - آیين نامه يا اساسنامه
 4 - دستونامه
 5 - دستورالعمل‌ها
 6 - عرف

الف - رتبه بندي قواعد انجمن ها

يك گروه رسمي پايدار كه در نشست ها به شكل دموكراتيك تصميم مي گيرد، به

• قواعدي نياز دارد تا هم به امور سازمان و مقاصدش، و هم به رويه هايي كه در نشست هايش بايد از آن ها تبعيت شود، نظم بدهد.

1 - قانون
اگر قانون محلي، ايالتي يا فدرال بر رويه هاي يك سازمان حاكميت داشته باشد)كما
اينكه هر گاه سازماني به ثبت برسد چنين مي شود( آن قانون تمام مقررات متضاد در
سازمان را كنار مي زند. به عنوان مثال، طبق «ويرايش دهم كتاب قواعد نظام]نظام نامه[
رابرت »، يك هيأت مديره فقط هنگامي مي تواند اتخاد تصميم كند كه يك نشست
قواعد حاكم بر يك مجمع
(به ترتيب اقتداراز بالا به پایين)

• 1 - قانون: قواعد توصيف شده توسط قانون جاري
• 2 - منشور شركتي: براي گرو ههاي به ثبت رسيده
• 3 - آیين نامه يا اساسنامه: قواعد اساسي مرتبط با خود سازمان
• 4 - نظام نامه: قواعد مكتوب رويه ي پارلماني
• - نظام نامه ي اختصاصي : خاص يك سازمان
• - مرجع پارلماني: كتاب قواعد كلي
• 5 - دستورالعمل: جزئيات اجرايي
• 6 - عرف تشكيل دهد، به نحوي كه قبل از اقدام به عمل، امكان گفتگو و اصلاح وجود داشته باشد. با اين همه، قانون رايج شركتي در بعضي از ايالات به گروه هاي به ثبت رسيده در آن ايالات اجازه مي دهد كه تصميمي با موافقت هر يك از اعضا به طور جداگانه، و بدون اينكه هيأت مديره نشستي برگزار كرده باشد، اتخاذ شود.

2 - منشور شركتي
اگر، و فقط اگر سازماني به ثبت رسيده باشيد، قانون ايالتي كه در آن به ثبت رسيده ايد
معمولاً سازمان را ملزم مي سازد تا منشور شركتي داشته باشد. اينكه منشور شركت بايد
شامل چه چيزي باشد، توسط قانون تعيين مي شود كه در هر ايالت يك جور است.

3 - آیين نامه يا اساسنامه
در بيشتر گروه ها عالي ترين سطح از قواعد در سندي گنجانده مي شود كه به آن
آئين نامه مي گويند)بعضي سازمان ها هم آئين نامه و هم اساسنامه دارند و در اين
حالت رتبه ي اساسنامه بالاتر از آیین نامه است(. سازمان هاي كمتري به جاي
آئين نامه يك «اساسنامه » دارند. آئين نامه ها شامل قواعد اساسي مرتبط با خود سازمان
هستند. آ نها:
 مقاصد گروه را توصيف مي كنند؛
 شرايط و روش گزينش اعضا را بيان مي كنند؛
 شرايط مسؤولان، كميته ها، و نشست ها)از جمله نصاب( را پيش بيني مي كنند؛
 ممكن است يك بورد اجرايي يا هيأت مديران را تعيين كنند.

آئين نامه ها بايد شرايط اصلاح خودشان را بيان كرده باشند كه مستلزم اعلام قبلي
اصلاح مورد نظر و كسب دست كم دو سوم آرا براي تصويب آنهاست. تهيه ي
پيش نويس و تصويب آئين نامه يكي ازگام هاي اساسي در تشكيل يك سازمان جديد
است. هنگام تصويب و اصلاح اساسنامه ها لازم است به ويرايش دهم كتاب قواعد
نظم رابرت مراجعه شود.
فعاليت يك سازمان بايد طبق آئين نامه اش باشد، و يك پيشنهاد اصلي كه آ نها
را نقض كند خارج از دستور است.

4 - دستورنامه
كاركرد نظا منامه، تنظيم امور در نشست ها و مجامع است. در حاليكه آئين نامه ها بايد
براي هر سازمان متفاوت به شكل خاص نوشته شوند، قواعد كار در نشست ها از
جنبه هاي بسيار و از اين گروه به گروه ديگر كاملاً يكسان هستند. در واقع، افرادي
كه به بيش از يك گروه تعلق دارند، اگر قرار بود در نشست هر سازمان با مجموعه ي
قواعدي كاملاً متفاوت كار مي كردند، با مشكل مواجه مي شدند.

گروه ها معمولاً نظام نامه ي مجامع خود را از طريق تصويب قواعدي كه در
كتاب هاي مخصوص تدوين شده و به عنوان كتاب مرجع پارلماني سازمان شناخته
مي شود، در آئين نامه ي خودشان به روشني تعيين مي كنند. وقتي گروه نياز به تغيير اين
قواعد را براي مقاصد خاص خودش دريافت، در آن صورت نظا منامه ي اختصاصي
خود را تصويب م يكند كه هر قاعده ي متضاد در كتاب را بي اعتبار مي سازد)به عنوان
يك نمونه ي رايج، بسياري از گروه ها قواعد سخت تري براي محدوديت مذاكرات
تصويب مي كنند، مانند سه دقيقه وقت صحبت به جاي ده دقيقه(.

هدف نظام نامه ايجاد ثبات از اين نشست تا نشست بعدي است. به اين خاطر،
تصويب يا اصلاح نظا منامه ي اختصاصي مستلزم اطلاعيه ي قبلي و دو سوم آرا
است يا، به صورت ديگر - با يا بدون اطلاعيه ي قبلي - آراء اكثريت كل اعضا
داراي حق رأي است)و نه فقط كساني كه در مجمع حاضراند(.
يكي از مواد استاندارد آئين نامه براي حقوقي كردن اين رويكرد اعلام مي كند:

«قواعد مندرج در كتاب «رابرت رولز آو اوردر نيولي ريوايزد » در تمام امور انجمن كه
كاربرد داشته باشند، و در مواردي كه با آئين نامه هاي انجمن و نظام نامه ي اختصاصي
كه به تصويب خواهد رسيد، تعارض نداشته باشند، حاكم خواهد بود »)كتابي كه در
دست شماست، مقدمه اي است براي آشنايي با كتاب اصلي رابرت روولز، كه بر
خلاف كتاب اصلي، تمام قواعد روش پارلماني را در برندارد. اين كتاب خلاصه ي
كوچكي از كتاب اصلي است و نمي تواند به عنوان كتاب مرجع پارلماني انتخاب و
تصويب شود(.

5 - دستورالعمل ها
گاهي اوقات جزئيات اجرايي وجود دارند كه آن اندازه مهم نيستند كه در آئين نامه
گنجانده شوند و به طرز كار مجامع نيز ارتباط ندارند. به عنوان نمونه، ممكن است
قاعد هاي تدوين شود كه نام مهمانان بايد در جايي ثبت شود، يا آنان بايد در قسمت
خاصي از سالن مجمع بنشينند. اين نوع از جزئيات اجرايي را در دستورالعمل ها
تدوين مي كنند.

تصويب دستورالعمل ها به اكثريت آرا نياز دارد. اصلاح آ نها نيز، به شرط اطلاع
قبلي به اكثريت آرا، و بدون اطلاع قبلي به دو سوم آرا مجمع يا اكثريت آرا كل
اعضا نياز دارد.

6 - عرف
گاهي اوقات، يك گروه با تكرار انجام كاري به يك شيوه ي خاص، آن شيوه ي انجام
كار را به عرف خود تبديل مي كند. اگر اين عرف يك قاعده ي تصميم گيري است
بايد از آن پيروي كرد.

مهم نيست كه اين عرف از چه زماني متداول شده باشد، با اين همه، نبايد با
قواعد مكتوب در تضاد باشد، و اگر تضادي مشاهده شد، قاعده ي مكتوب بايد
پيروي شود مگر آنكه به صورت عرف تصويب شود. به عنوان نمونه، فرض كنيد
كه اين يك رفتار مقرراتي در يك گروه خاص باشد كه هر گاه عضوي اعلام كند:

«كفايت مذاكره »، رئيس به طور خود به خودي مذاكره را خاتمه دهد. همان گونه كه
فصل 4 تأكيد مي كند، اين درخواست قاعده اي را نقض مي كند كه اجازه مي دهد
مذاكره، بر خلاف تمايل هر عضوي، فقط با دو سوم آرا، خاتمه يابد)تصويب
كفايت مذاكره( و اين قاعده است كه بايد رعايت شود و نه آن عرف متصاد.
حتي هنگامي كه چنين تضادي در ميان نباشد، خود گروه ممكن است با اكثريت
آرا، تصميم بگيرد در هر شرايط خاص از هيچ عرفي كه در قواعد مكتوب سازمان
نيامده، پيروي نكند. به عنوان نمونه، اين عرف كه تمام مقامات با يك برگه انتخاب
شوند، مي تواند تغيير كند و هر مقامي با يك برگه انتخاب شود.

ب: رونوشت قواعد براي اعضا

روش خوبي است اگر به هر عضو يك كتابچه شامل منشور شركت)اگر باشد(،
آئين نامه، نظام نامه ي اختصاصي، و دستورالعمل ها داده شود. آشنايي با اين اسناد براي
مشاركت كامل در گروه مفيد است.