ويرايش دهم كتاب رابرتز رولز آو اوردر [2] (دستورنامه رابرت) كه در سال ۲۰۰۰ و در ۸۰۰ صفحه در ايالات متحد آمريكا منتشر شده است، تمام قواعد و رويههاي پيشگزيدهي ادارهي انواع مجامع تصميمگيري و سازمانها و انحمنهاي دموكراتيك را به صورت جامع و كامل تشريح كرده است. ريشهي اين قواعد، به دولتشهرهاي يونان باستان ميرسد. سنتهاي دموكراسي يونان به روم منتقل شد و برخي از آنها در دوران چهار صد سالهي حكومت امپراتوري رم بر بريتانيا، با سنتهاي قبيلهاي آنگلوساكسونها در آميخت. اما بخش اصلي قانون عرفي پارلماني طي حدود هشتصد سال در پارلمانهاي انگلستان ساخته و پرداخته شد و از آنجا به مهاجر نشينهاي قارهي جديد انتقال يافت.
به دليل حضور مهاجر نشينان غيرانگليسي تبار در ايالات متحد آمريكا و شكلگيري سنتهاي متفاوت پارلماني در ايالات مختلف آن كشور، مكتوب كردن و نشر اين قواعد در آمريكا ضرورت پيدا كرد. توماس جفرسو نخستين رئيس مجلس سنا و معاون رئيس جمهور ايالات متحد آمريكا نخستين نگارش اين قواعد را با عنوان راهنمای پراکتیس پارلمانی برای استفاده در سنای ایالات متحده براي استفاده در مجلس سناي آمريكا مكتوب كرد. بعدها، هنري مارتين رابرت براي نخستين بار روايتي از اين قواعد را براي استفاده در انواع جامعه/انجمنها و مجامع تصميمگيري گردآوري و در سال ۱۸۷۶ منتشر ساخت. اين كتاب به همت همسر، عروس، پسر و نوهي هنري مارتين رابرت به صورت مرتب مورد بازنگري قرار گرفته و ویرایشهای جدید آن منتشر شده است و به همین خاطر، از سوي بيش از هشتاد درصدانجمنها و سازمانهاي دموكراتيك در كشورهاي توسعهيافته، به عنوان «مرجع پارلماني» مورد استناد قرار ميگيرد و طبق قواعد آن اداره ميشوند. براي مطالعه بيشتر در اين زمينهها به پيشگفتار اين كتاب دراينجا مراجعه فرماييد.
ويرايش دهم اين كتاب كه زير نظر هنري مارتين رابرت سوم و با همكاري گروهي از وكلاي پارلماني، تهیه و منتشر شده است، سالها پيش (۱۳۸۵) به فارسي ترجمه شد و از طريق وبسايتهاي مختلف در اختيار علاقمندان قرار گرفت. قرار است متن کاغذی آن نیز به همت نشر اختران در آیندهی نزدیک منتشر شود.
گفتنی است که ویرایشهای یازدهم و دوازدهم این کتاب نیز منتشر شده است که با ویرایش دهم آن تفاوتهای بسیار جزئی دارد.
علاقمندان به متن کامل این کتاب میتوانند با دفتر کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت (دفتر کادرها) در تهران، با شماره تلفن۸۸۹۱۱۰۱۷ - ۰۲۱ تماس بگیرند. برگزاری انواع کارگاههای آموزشی نحوهی اداره مجامع و جلسات تصمیمگیری بر اساس قواعد منطقی و عادلانهای که در این کتاب تشریح شده است، و نیز، ارایه مشاوره در خصوص تدوین انواع اساسنامهها و آئیننامههای جامعه/انجمن/سازمانها نیز بخشی از خدماتی است که دفتر کادرها ارایه میدهد.
لازم به یادآوری است که از سوی مؤسسه رابرتز رولز آو اوردر، خلاصهی ویرایش دهم کتاب دستورنامه، به صورت رسمی تهیه و منتشر شده است. ترجمه فارسی این کتاب خلاصه نیز اینجا دردسترس علاقمدان است.
فهرست مطالب ترجمه غيرنهايي ويرايش دهم دستورنامه رابرت در ادامه تقديم ميشود:
نوشتهای که در ادامه میآید ابتدا در رسانه اختصاصی گروه حامیان تأسیس انجمن اصلی منتشر شد و در اینجا باز نشر میشود:
۱. در یکصد و بیست و پنجمین نشست هفتگی انجمن نویسندگان و مترجمان ادبیات پارلمانی (نماپ) که ساعت ۲۱ روز دوشنبه ۲۰ تیر ماه ۱۴۰۱ با حضور اعضای فعال این انجمن برگزار شد، جایگاه این انجمن در آیندهی کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت (کادرها) مورد بازنگری قرار گرفت. در جریان همین بازنگری بود که ایده تلاش برای خلق «علم عملی» از تجربههای به دست آمده در جریان تأسیس انجمنهای اصلی اختصاصی مطرح و بررسی شد.
نوشتهای که در ادامه تقدیم میشود، برای بار نخست در رسانه اختصاصی «تدارک انجمن اصلی» منتشر شده است و طی آن این نکته مورد بحث قرار گرفته که چرا در پیشنویس بیانیه تأسیس «انجمن کسب و کار» برای اصطلاح انگلیسی «اینداستریال» از معال فارسی «صنعتی» استفاده نشده است.
گفتنی است که هدف انجمن کسب و کار، تأمین رهبری تلاشهای ملی برای رفع موانع تولید اینداستریال تعریف شده است، از همین رو لازم است - به خصوص بعد از آشنایی با علم حقوق پارلمانی و قانون عام پارلمانی (به روایت دستورنامه رابرت) - نسبت جامعهای که در آن این قواعد خلق و رعایت شدهاند و میشوند، با تولید اینداستریال مورد تأمل قرار بگیرد. آیا واقعاً ممکن است در جوامعی که مردمش هنوز قادر نیستند با خودآگاهی ملی قواعد ناظر بر رفتار اجتماعی خودشان را تدوین و رعایت کنند، به تولید اینداستریال دست یابند؟ و به اصطلاح در جرگه کشورهای توسعهیافته قرار بگیرند؟
با هم این نوشته را میخوانیم:
در پی تصویب پیشنهاد تشکیل کمیته تدوین پیشنویس «راهنمای تأسیس حوزههای حزبی مستقل»، در مجمع گروه حامیان تأسیس انجمن اصلاح ساختاری احزاب سیاسی (اساس)، نخستین نشست اعضای این کمیته ساعت ۲۱ روز چهارشنبه ۲۵ خرداد ۱۴۰۱ در فضای مجازی دعوت به دستور شد و بررسی این موضوع را شروع کرد. نوشتهای که در ادامه تقدیم میشود، گزارش مخبر این کمیته است که نخسین بار در رسانه اختصاصی گروه حامیان تأسیس «انجمن اصلاح ساختاری احزاب سیاسی» (اساس) منتشر شده است و به دلیل عمومی بودن نکاتی که در آن مطرح شده است، اینجا نیز باز نشر میشود. با هم این نوشته را میخوانیم:
انجمن تخصصی کودک و رسانه یکی از انجمنهایی است که تلاش شده است تا از همان ابتدا، بر اساس رویههای تشریح شده در کتاب دستورنامه رابرت، تأسیس و ادره شود، و البته با توجه به وضعیت فرهنگی خاص ما ایرانیان که همه با آن آشنا هستیم. نتیجه این تجربه چه بوده است؟
آنچه که در ادامه میآید گزارشی است به قلم آقای محمود علیپور بنیانگذار این انجمن از پیامدهای رعایت قواعد دستورنامه در جریان تأسیس و اداره این انجمن. . .
راقم این سطور تردید ندارد که اگر افرادی که به صورت داوطلبانه دور هم جمع میشوند تا با کمک هم به یک هدف اجتماعی که به صورت فردی غیرقابل وصول است برسند، حتی المقدور طبق رویههای معقولی که در دستورنامه تشریح شده است، رفتار کنند، ما به مرور شاهد یک تحول فرهنگی عمیق در روابط بین آنان خواهیم بود که به راستی یک رستاخیز و یک جهش تمدنی محسوب میشود.
خوانندگانی که گزارش آقای علیپور را بخوانند میتوانند در پس و پشت رویدادهایی که در این نوشته تشریح شده است، نشانههای آن رستاخیز فرهنگی را ملاحظه کنند و به همان نتیجهای برسند که ایشان جمعبندی کرده است:
«تجربه زیسته انجمن از این قواعد به ما یاد داد چگونه حق الناس به معنی واقعی کلمه را در نشستها و گفتگوهایمان پیاده کنیم و چگونه در این مسیر به مکارم اخلاق دست پیدا کنیم و جامعهای آرمانی مبنی بر خردورزی جمعی بنا کنیم.»
با این دیباچه مختصر، نوشته آقای محمود علیپور در ادامه تقدیم میشود:
نوشتهای که در ادامه تقدیم شده است، بار نخست، روز دوشنبه ۱۶ خرداد ۱۴۰۱ در گروه مجازی «تدارک انجمن اصلی» - رسانه خبری گروه حامیان تأسیس انجمن اصلی - منتشر شد، اما به دلیل این که نکات مطرح شده در آن، چه بسا برای فعالان اجتماعی که به قواعد بازی دموکراسی علاقمند هستند، مفید خواهد بود، این جا نیز باز نشر میشود. در این نوشته، ضمن معرفی کتابچه «دموکراسی آتنی» - که در دست ترجمه است - اهمیت تجربه آتنیان در ساختن نخستین دموکراسی برای مردم امروز ایران مورد اشاره قرار گرفته است. با هم این مطلب را بخوانیم:
به پیشنهاد آقای مهندس شهرام ایلبگ مدیر عامل محترم انجمن «همگرایی مواریث تمدن ایرانی» و حمایت اعضای محترم هیأت مدیره این انجمن، قرار شد مجمع سالانه انجمن با مدیریت مشاور امور پارلمانی و در چارچوب قواعد دستورنامه برگزار شود. از همین روز، در آغاز این مجمع، که روز شنبه ۳۱ اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در سالن فردوسی خانه اندیشمندان علوم انسانی در تهران برگزار شد، آقای دکتر نادر کریمیان سردشتی رئیس محترم هیأت مدیره انجمن این پیشنهاد را با مجمع انجمن در میان گذاشت که با اجماع عمومی به تصویب رسید و به این ترتیب، مجمع این انجمن برای نخستین بار بر اساس قواعد عقلانی و عادلانهای که در کتاب دستورنامه توصیف شده است، اداره شد. گزارشی که در ادامه میآید مطلبی است در همین زمینه که ابتدا در گروه مجازی «تدارک انجمن اصلی» منتشر شد و با کمی تغییر اینجا باز نشر میشود. با هم میخوانیم:
نوشتهای که در ادامه میآید، پیشتر در گروه مجازی «تدارک انجمن اصلی»، رسانه اختصاصی گروه حامیان تأسیس انجمن اصلی منتشر شده است و به این دلیل که نکات مطرح شده در آن میتواند برای تمام فعالان اجتماعی که در پی ساختن جامعههای طراز نوین هستند مفید باشد، در اینجا نیز منتشر میشود. در این نوشته استدلال شده است که چرا برای جامعههای طراز نوین مناسبتر است که به جای عضوگیری افراد، تلاش کنند گروهایی طبق رهنمودهای دستورنامه سازمان بدهند و این گروهها را به مثابه کنوانسیون با هم متحد سازند. البته، هر زمان که اعضای یک جامعه/انجمن بخواهند میتواند ساختار سازمانی خودشان را به دلخواه و طبق قواعد مورد توافق بازسازی کنند. . . البته این انعطافپذیری مستلزم آن است که اعضای آن جامعه/انجمن با قانون عام پارلمانی و دستورنامه به خوبی آشنا باشند و مهارت به کارگیری آن را کسب کرده باشند. . . با هم این مقاله کوتاه را میخوانیم:
طرح مسأله:
۱. به درستی گفته میشود که سرچشمهی آنچه که به عنوان «معرفت علمی» شناخته میشود، یونان باستان است. بی جهت نیست کسانی که در طلب سرچشمهها باشند سرانجام از آنجا سردرخواهند آورد. و همانان میدانند که قلهی سلسله جبال تفکر صف بلندی از متفکران یونان باستان، معلم اول، ارسطوی گرامی است. اما مشکل از هنگامی شروع میشود که بخواهیم اندیشههای واقعی این فیلسوف منحصر به فرد تمام تاریخ تفکر را - به معنای درست کلمه درک کنیم.
خوشبختانه بار دیگر بخت یاور راقم این سطور شد که در پی جستجوهای بیپایان در این زمینه به دستنویس نویسندهی کتابی به نام «تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو» بر بخورد و دریابد که چراغ جادوی جهان فلسفه را یافته است.
این کتاب، که متن منتشر شده آن نشان میدهد بعد از مرگ نویسنده و بدون هیچ ویرایشی منتشر شده است، در دو جلد و هر جلد در حدود ۳۵۰ صفحه، متن کتاب «در باره جان ارسطو» را خط به خط تفسیر کرده است.
اگر کسانی تمایل داشته باشند که عمق «معرفت علمی» را تا آخرین حد ممکن دریابند، حتماً نیاز دارند با فلسفه ارسطو - آنطور که نویسنده «تفسیر خط به خط در باره جان ارسطو» نشان داده است، به خوبی آشنا شوند.
اما این نکات چه ارتباطی با «کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت» و فعالیتهای انجمن اصلی دارد؟
این سلسله یادداشتهای کوتاه - که بار نخست در رسانه اختصاصی «تدارک انجمن اصلی» منتشر شده است و در ادامه تقدیم میشود، همین مسأله را توضیح میدهد. با هم ادامه میدهیم . . .
۱. در سی و هشتمین نشست هفتگی هسته اولیه تأسیس انجمن قانونی اساسی که ساعت۲۱و ۳۰ دقیقه سهشنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۱ به صورت مجازی برگزار شد، نکاتی مورد بررسی قرار گرفت که آگاهی از آنها برای اعضای سایر انجمنهای اصلی اختصاصی که بر اساس قانون عام پارلمانی (به روایت دستورنامه) در دست تأسیس هستند، ضروری به نظر میرسند. در این سلسله یادداشتها به برخی از آنها اشاره میشود. (این یادداشتها، بار نخست در رسانه اختصاصی «تدارک انجمن اصلی» منتشر شده است و اینجا بازنشر میشود).