ويرايش دهم كتاب رابرتز رولز آو اوردر [2] (دستورنامه رابرت) كه در سال ۲۰۰۰ و در ۸۰۰ صفحه در ايالات متحد آمريكا منتشر شده است، تمام قواعد و رويههاي پيشگزيدهي ادارهي انواع مجامع تصميمگيري و سازمانها و انحمنهاي دموكراتيك را به صورت جامع و كامل تشريح كرده است. ريشهي اين قواعد، به دولتشهرهاي يونان باستان ميرسد. سنتهاي دموكراسي يونان به روم منتقل شد و برخي از آنها در دوران چهار صد سالهي حكومت امپراتوري رم بر بريتانيا، با سنتهاي قبيلهاي آنگلوساكسونها در آميخت. اما بخش اصلي قانون عرفي پارلماني طي حدود هشتصد سال در پارلمانهاي انگلستان ساخته و پرداخته شد و از آنجا به مهاجر نشينهاي قارهي جديد انتقال يافت.
به دليل حضور مهاجر نشينان غيرانگليسي تبار در ايالات متحد آمريكا و شكلگيري سنتهاي متفاوت پارلماني در ايالات مختلف آن كشور، مكتوب كردن و نشر اين قواعد در آمريكا ضرورت پيدا كرد. توماس جفرسو نخستين رئيس مجلس سنا و معاون رئيس جمهور ايالات متحد آمريكا نخستين نگارش اين قواعد را با عنوان راهنمای پراکتیس پارلمانی برای استفاده در سنای ایالات متحده براي استفاده در مجلس سناي آمريكا مكتوب كرد. بعدها، هنري مارتين رابرت براي نخستين بار روايتي از اين قواعد را براي استفاده در انواع جامعه/انجمنها و مجامع تصميمگيري گردآوري و در سال ۱۸۷۶ منتشر ساخت. اين كتاب به همت همسر، عروس، پسر و نوهي هنري مارتين رابرت به صورت مرتب مورد بازنگري قرار گرفته و ویرایشهای جدید آن منتشر شده است و به همین خاطر، از سوي بيش از هشتاد درصدانجمنها و سازمانهاي دموكراتيك در كشورهاي توسعهيافته، به عنوان «مرجع پارلماني» مورد استناد قرار ميگيرد و طبق قواعد آن اداره ميشوند. براي مطالعه بيشتر در اين زمينهها به پيشگفتار اين كتاب دراينجا مراجعه فرماييد.
ويرايش دهم اين كتاب كه زير نظر هنري مارتين رابرت سوم و با همكاري گروهي از وكلاي پارلماني، تهیه و منتشر شده است، سالها پيش (۱۳۸۵) به فارسي ترجمه شد و از طريق وبسايتهاي مختلف در اختيار علاقمندان قرار گرفت. قرار است متن کاغذی آن نیز به همت نشر اختران در آیندهی نزدیک منتشر شود.
گفتنی است که ویرایشهای یازدهم و دوازدهم این کتاب نیز منتشر شده است که با ویرایش دهم آن تفاوتهای بسیار جزئی دارد.
علاقمندان به متن کامل این کتاب میتوانند با دفتر کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت (دفتر کادرها) در تهران، با شماره تلفن۸۸۹۱۱۰۱۷ - ۰۲۱ تماس بگیرند. برگزاری انواع کارگاههای آموزشی نحوهی اداره مجامع و جلسات تصمیمگیری بر اساس قواعد منطقی و عادلانهای که در این کتاب تشریح شده است، و نیز، ارایه مشاوره در خصوص تدوین انواع اساسنامهها و آئیننامههای جامعه/انجمن/سازمانها نیز بخشی از خدماتی است که دفتر کادرها ارایه میدهد.
لازم به یادآوری است که از سوی مؤسسه رابرتز رولز آو اوردر، خلاصهی ویرایش دهم کتاب دستورنامه، به صورت رسمی تهیه و منتشر شده است. ترجمه فارسی این کتاب خلاصه نیز اینجا دردسترس علاقمدان است.
فهرست مطالب ترجمه غيرنهايي ويرايش دهم دستورنامه رابرت در ادامه تقديم ميشود:
1 - درست است كه رئيس فقط براي شكستن تساوي آرا رأي مي دهد؟
2 - آيا اعضا به اعتبار سمت، مي توانند رأي بدهند و آيا آنان در تعيين نصاب
شمارش مي شوند؟
3 - درست است كه، وقتي نصاب حاصل شد، صرف نظر از اينكه در جريان نشست
چند نفر عضو جلسه را ترك كنند، نصاب محفوظ خواهد ماند؟
4 - در تعيين نتيجه ي رأ ي گيري، اكثريت آرا چگونه تعيين مي شود؟
5 - آيا هنگام شمارش آرا مي توانيم ارقام كسب شده را گرد كنيم؟ به عنوان نمونه،
چون دو سوم 101 رأي مي شود 3333 / 67 ، آيا 67 رأي مثبت از 101 رأي اخذ شده،
دو سوم آرا محسوب مي شود؟
6 - آيا آرای ممتنع شمرده مي شوند؟
7 - رأي عدم اعتماد چيست؟
8 - با «اصلاح دوستانه » چه مي كنيد؟
9 - درست است كه عضوي كه در ارتباط با يك پيشنهاد تضاد منافع دارد نمي تواند
به آن پيشنهاد رأي دهد؟
10 - رأي وكالتي را مي توان به حساب آورد؟
11 - مذاكره در باره يك پيشنهاد را بايد بلافاصله پس از آنكه عضوي پيشنهاد
كفايت مذاكره را مطرح كرد خاتمه داد؟
12 - آيا پيشنهاد روي ميز گذاشتن يك پيشنهاد تا نشست بعدي طبق نظا منامه است؟
13 - آيا با تصويب پيشنهاد گذاشتن روي ميز مي توان چيزي را به شكست كشاند؟
14 - چگونه مي توانم يك موضوع را در برنامه ي كار نشست بگنجانم؟
15 - آيا خلاصه كردن موضوعاتي كه در نشست به بحث گذاشته مي شوند در
دستور جلسه لازم نيست تا دستور جلسات كامل شوند؟
16 - اگر صورت جلسات نشست قبلي صحيح باشند، آيا تصحيحات صورت جلسه اي
كه تصحيحات در آن اعمال شده، در دستور جلسه خواهد آمد؟
17 - آيا در يك اجلاس اجرايي مي توان رأي گيري كرد؟
18 - آيا امكان دارد يك استعفانامه را پس از تقديم پس گرفت؟
19 - آيا مي توانيم نشست هاي بورد خودمان را از طريق تلفن كنفرانس برگزار كنيم؟
20 - چگونه مي توانيم از دست مسؤولي كه دوستش نداريم، پيش از اتمام دوره خلاص شويم؟
الف -اهميت ويرايش دهم كتاب نظام نامه ي رابرت
ب - نظام نامه رابرت به عنوان كتاب مرجع
پ - نظم نامه رابرت چگونه سازماندهي مي شود:
1 - نكات اساسي
2 - پيشنهادها
3 - مجموعه ي قواعد
4 - جدول ها، نمودارها و فهرست ها
ت - استفاده از نظام نامه هنگام بروز تعارض در ميان پيشنهادها
ث -توصيف خصوصيات استاندارد پيشنهادها
ج - استفاده از جدول هاي كتاب
چ - فهرست مطالب و ضمایم
ح - آموزش بيشتر