ويرايش دهم كتاب رابرتز رولز آو اوردر [2] (دستورنامه رابرت) كه در سال ۲۰۰۰ و در ۸۰۰ صفحه در ايالات متحد آمريكا منتشر شده است، تمام قواعد و رويههاي پيشگزيدهي ادارهي انواع مجامع تصميمگيري و سازمانها و انحمنهاي دموكراتيك را به صورت جامع و كامل تشريح كرده است. ريشهي اين قواعد، به دولتشهرهاي يونان باستان ميرسد. سنتهاي دموكراسي يونان به روم منتقل شد و برخي از آنها در دوران چهار صد سالهي حكومت امپراتوري رم بر بريتانيا، با سنتهاي قبيلهاي آنگلوساكسونها در آميخت. اما بخش اصلي قانون عرفي پارلماني طي حدود هشتصد سال در پارلمانهاي انگلستان ساخته و پرداخته شد و از آنجا به مهاجر نشينهاي قارهي جديد انتقال يافت.
به دليل حضور مهاجر نشينان غيرانگليسي تبار در ايالات متحد آمريكا و شكلگيري سنتهاي متفاوت پارلماني در ايالات مختلف آن كشور، مكتوب كردن و نشر اين قواعد در آمريكا ضرورت پيدا كرد. توماس جفرسو نخستين رئيس مجلس سنا و معاون رئيس جمهور ايالات متحد آمريكا نخستين نگارش اين قواعد را با عنوان راهنمای پراکتیس پارلمانی برای استفاده در سنای ایالات متحده براي استفاده در مجلس سناي آمريكا مكتوب كرد. بعدها، هنري مارتين رابرت براي نخستين بار روايتي از اين قواعد را براي استفاده در انواع جامعه/انجمنها و مجامع تصميمگيري گردآوري و در سال ۱۸۷۶ منتشر ساخت. اين كتاب به همت همسر، عروس، پسر و نوهي هنري مارتين رابرت به صورت مرتب مورد بازنگري قرار گرفته و ویرایشهای جدید آن منتشر شده است و به همین خاطر، از سوي بيش از هشتاد درصدانجمنها و سازمانهاي دموكراتيك در كشورهاي توسعهيافته، به عنوان «مرجع پارلماني» مورد استناد قرار ميگيرد و طبق قواعد آن اداره ميشوند. براي مطالعه بيشتر در اين زمينهها به پيشگفتار اين كتاب دراينجا مراجعه فرماييد.
ويرايش دهم اين كتاب كه زير نظر هنري مارتين رابرت سوم و با همكاري گروهي از وكلاي پارلماني، تهیه و منتشر شده است، سالها پيش (۱۳۸۵) به فارسي ترجمه شد و از طريق وبسايتهاي مختلف در اختيار علاقمندان قرار گرفت. قرار است متن کاغذی آن نیز به همت نشر اختران در آیندهی نزدیک منتشر شود.
گفتنی است که ویرایشهای یازدهم و دوازدهم این کتاب نیز منتشر شده است که با ویرایش دهم آن تفاوتهای بسیار جزئی دارد.
علاقمندان به متن کامل این کتاب میتوانند با دفتر کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت (دفتر کادرها) در تهران، با شماره تلفن۸۸۹۱۱۰۱۷ - ۰۲۱ تماس بگیرند. برگزاری انواع کارگاههای آموزشی نحوهی اداره مجامع و جلسات تصمیمگیری بر اساس قواعد منطقی و عادلانهای که در این کتاب تشریح شده است، و نیز، ارایه مشاوره در خصوص تدوین انواع اساسنامهها و آئیننامههای جامعه/انجمن/سازمانها نیز بخشی از خدماتی است که دفتر کادرها ارایه میدهد.
لازم به یادآوری است که از سوی مؤسسه رابرتز رولز آو اوردر، خلاصهی ویرایش دهم کتاب دستورنامه، به صورت رسمی تهیه و منتشر شده است. ترجمه فارسی این کتاب خلاصه نیز اینجا دردسترس علاقمدان است.
فهرست مطالب ترجمه غيرنهايي ويرايش دهم دستورنامه رابرت در ادامه تقديم ميشود:
هر بار که بساط انتخابات را ولو میکنند دوباره این پرسش تکراری مطرح میشود که در این انتخابات شرکت بکنیم یا نه؟ اگر بازی انتخابات طبق قاعده معقول اجرا میشد، در آن صورت میبایست، ابتدا از علاقمندان به شرکت در آن انتخابات ثبت نام میکردند. کسانی که اساساً در انتخابات ثبت نام نکنند، به عنوان ممتنع محسوب میشوند، که از نظر حقوقی به این معناست که برای آنان پیروزی این یا آن گروه و فرد علیالسویه است. اما کسانی که در انتخابات ثبت نام کنند حق دارند، به هر شهروندی که دلشان میخواهد رأی بدهند و برگزار کنندگان انتخابات حق ندارند نام هیچ فردی را که به او رأی داده شده است حذف کنند. و کسی که بیش از نصف آرای ثبتنام کنندگان در هر حوزه را به این ترتیب کسب کند، نماینده آن حوزه محسوب میشود، و فقط در این صورت است که ندادن رأی معنا پیدا میکند، چرا که هر نمایندهای مجبور میبود بیش از نصف آرای ثبت نام کنندگان را کسب کند. بعد، تمام این افراد - که به این ترتیب بیش از نصف آرای ثبت نام کنندگان هر حوزه را کسب کرده باشند - در تاریخ تعیین شده در صحن مجلس گردهم میآیند و فقط کل آن مجلس است که حق دارد صلاحیت تک تک نمایندگان را احراز کند و نه هیچ نهاد دیگری. و البته، نمایندگان هر حوزه در مجلس نیز همیشه وظیفه دارند رأیی بدهند که وجداناَ اطمینان مییابند اکثریت موکلانشان در آن حوزه همان رأی را میدهند. به این ترتیب، آنچه که در پارلمان به تصویب میرسد، همیشه، اراده و تمایل اکثریت مردم یک «جامعه کل» را نشان میدهد که به عنوان «قانون» به اجرا درمیآید. و البته، هر اقلیتی باید حق داشته باشد بدون ترس از اتهامهای مرگآور ارتداد و نفوذی و عامل بیگانه، اراده اکثریت را چنان به چالش بکشد که از اکثریت بیاندازد. همین چند قاعده اولیه را با قواعد انتخابات در حاکمیت شرعی مقایسه کنید که به جای بازی بر اساس قواعد عقلاَ استنتاج شده، بنا به تشخیص خودش از مصلحت عمل میکند. اینجا، سؤال کلیدی در واقع این است: آیا اساساً در حاکمیت شرع، قانون ممکن است یا ممتنع؟ بعد از روشن شدن تکلیف این مسأله است که مشخص میشود چه کسانی میبایست در این انتخابات شرکت کنند و شرکت چه کسانی هم بیمعناست. این نوشته مختصر به همین مسأله خواهد پرداخت:
کنوانسیون [2] در قانون پارلمان معنای خاصی دارد که تعریف دقیق آن در بند یک بخش ۵۸ از کتاب دستورنامه رابرت - که ترجمه آن در ادامه تقدیم میشود - آمده است. اگر روزی روزگاری - گوش شیطان کر - قرار شد در این مملکت، سازمان به معنای درست کلمه ایجاد شود، و گروههای بزرگی از مردم به خودشان سازمان بدهند، و از رمه به جامعه تبدیل شوند (واقعه مهمی که البته محتوم نیست)، در آن صورت درخواهند یافت که بدون توجه به قواعد قانون عرفی پارلمان که دستورنامه رابرت آنها را گردآوری و ارایه داده است، چنان کاری غیرممکن خواهد بود. فصل نوزدهم دو بخش دیگر هم دارد که ترجمهی آنها نیز به زودی تقدیم خواهد شد. برای توضیحهای ضروری به مقدمهای که در مدخل این وب سایت یا در مقدمه فهرست کتاب آمده است مراجعه فرمایید. و اما: کنوانسیونهای نمایندگان.
تکاندهندهترین نکتهای که گزارشگر مرکز جردن دانشگاه نیویورک برای تحقیق پیشرفته در باره روسیه از قول آقای آلگ خارخوردین [6] ، رئیس دانشگاه اروپايی سن پیترزبورگ نقل کرده این تکه از صحبت اوست که گفته است: «آمریکاییها در جریان پرسترویکا دو ترجمه از این متن را برای «متمدن کردن وحشیها» با خود (به روسیه) آوردند». منظور رئیس دانشگاه اروپایی سن پیترزبورگ از «این متن»، کتاب دستورنامه رابرت است و عنوان سخنرانی او هم: «سفرهای دشوار دستورنامه رابرت از آمریکا به روسیه» است. و برای مترجم فارسی این کتاب که در جهان اینترنتی دنبال ترجمه روسی آن میگشته است، و ناخواسته از وب سایت مرکز جردن دانشگاه نیویورک سر درمیآورد و به این جمله بر میخورد، اسباب حیرت است: پس، آمریکاییهایی که در جریان پرسترویکا [7] وارد روسیه میشدهاند بر این باور بودهاند که روسها وحشی هستند و راه متمدن کردن آنان هم دستورنامه رابرت است؟
اگر این حرف را شخصی در قد و قواره رئیس دانشگاه اروپایی سن پیترزبورگ نزده بود، و اگر این حرف در وب سایت رسمی «مرکز جردنٍ دانشگاه نیویورک برای تحقیق پیشرفته در باره روسیه» منتشر نشده بود، میشد آن را نادیده گرفت. اما حالا، مترجم فارسی و مربی دستورنامه رابرت تا از ته و توی این قضیه سر در نیاورد، طبیعی است که آرام و قرار نگیرد.
متأسفانه، ازگزارش مختصری که خانم آناستازیا کاستاریوکوا [8] از سخنرانی آقای الگ خارخوردین ارایه داده است نمیتوان فهمید که آقای خارخوردین از کجا متوجه شده است آمریکاییهایی که دو ترجمه از دستورنامه رابرت را با خود به روسیه برده بودند، روسها را وحشی میدانستهاند و قصد داشتهاند که روسها را با همان کتاب متمدن کنند؟ باور کردنش ساده نیست. آیا آناستازیا کاستاریوکوا در نقل این قسمت از سخنان آلگ خارخوردین دچار لغزش نشده است؟ آیا آلگ خارخوردین هم واقعاَ عین همین مطلب را در سخنرانی خود بیان کرده است؟ تلاشهای مترجم فارسی دستورنامه رابرت برای بر قراری ارتباط با آلگ خارخوردین و آناستازیا کاستاریوکوا و گرفتن پاسخ این پرسشها از آنان تا کنون به جایی نرسیده است. بنا بر این مجبور است با کنکاش در همان گزارش کوتاهی که از نطق آلگ خارخوردین به زبان انگلیسی در اینجا و به زبان فارسی در اینجا منتشر شده است، دریابد که کل ماجرا از چه قرار است و آیا روسها در چشم آمریکاییها وحشی هستند یا واقعاَ وحشی هستند؟ و اساساَ چنین چیزی چطور ممکن است؟
همه ما داستان مکالمه عبرتآموز آن پاسبانزاده را شنیدهایم که به وکیلزاده پاسخ داد: پدر من مبلغی میگیرد و قانون پدر تو را کان لم یکن میکند! بله، «شبهقانونی» که در «شبهپارلمانی» انشاء شود سرنوشتی جز این نتواند داشت.
اگر تصور کنیم بحران آشوب/استبدادی که مثل یک سیستم عامل، کل عناصر فرهنگی ما ذیل آن عمل میکند، و فقط معدود افرادی که با پویاییهای قانون عرفی پارلمان، به مثابه یک لگال سیستم، به خوبی آشنا شده باشند قادر به درک آن خواهند شد، در کوتاه مدت قابل حل است، فقط بیمعرفتی خود را به نمایش گذاشتهایم. اما، صرف آشنایی با قانون عرفی پارلمان و درک درست بحران نشان میدهد که راه حل آن موجود است: ساختن جامعههایی بر اساس قانون. آیا آنان که قانون پارلمان را فرامیگیرند دور هم جمع میشوند تا با هم انواع جامعههای قانونگرا و فسادناپذیر بسازند؟ کسانی که تا کنون در دفتر کادرها با این قانون آشنا شدهاند چنین گرایشی از خود نشان ندادهاند. و این شکست را مربی پارلمانی به حساب نابلدی خودش میگذارد و میکوشد تا این کاستی را به نحوی جبران کند تا گروههای بعدی که در دفتر کادرها قانون عرفی پارلمان - به روایت هنری مارتین رابرت را - فرا خواهند گرفت این مهارت را هم به مرور کسب کنند. با کمی خیالپروری میتوان امیدوار بود که بذر جامعههای فسادناپذیر با سرعت تکثیر شود و به مرور سرطان آشوب/استبداد را - که سراپای جامعه را فراگرفته است - به چالش بکشد. ممکن است بگویید که تو یک رؤیابافی. بله. اما، به قول جان لنون: فقط من یک نفر نیستم!
بعد از این مقدمه، که باید اعتراف کنم هیچ ربطی به اصل مطلب هم ندارد، قسمت ۵۷ از ترجمه ویرایش دهم کتاب دستورنامه رابرت، که قواعد ناظر بر اصلاح آئیننامه را تشریح کرده است، در ادامه تقدیم میشود. برای نکات ویرایشی حتما به اینجا نگاهی بیاندازید. بدیهی است، قواعدی که در این بخش آمده، فقط قسمتی از مجموعهی پیچیدهای از قواعد و رویههاست که به عنوان یک سیستم حقوقی کاملاَ منسجم عمل میکنند تا عادلانه و منصفانه بودن تصمیمها و قوانین مصوب در هر جمع - چه یک ملت و چه یک هیأت مدیره - را تضمین کنند. بدیهی است، هر شبهقانونی که به روشهای مندرآوردی تصویب شود، نه قانون است و نه رعایت آن فضیلت اخلاقی خواهد بود و همان بهتر که به پاسبانها مبلغی بدهند و نادیدهاش بگیرند. و اما بخش ۵۷:
پریروز دوشنبه ۲۸ دی ماه ۱۳۹۴ وقتی از نخستین جلسه منطقهای انجمنهای صنفی کارفرمایان مؤسسات و شرکتهای حمل نقل کالای برون شهری - که در نوع خود یک اقدام تاریخی محسوب میشود - به دفتر کادرها برمیگشتم، این ایده در ذهنم شکل گرفت که مطلبی با عنوان «انقلاب تلگرامی بیفرجام اعضا علیه هیأت مدیرهها» برای جاگذاری در وب سایت کادرها دادت کام بنویسم. به محض اینکه به دفتر رسیدم نوشتن آن را هم شروع کردم. اما آن نوشته در مسیر نادرستی جلو رفت، در نتیجه، به صورت موقت رهایش کردم تا سوژه پختهتر شود. اما آنچه که به عنوان روزنوشت روز سهشنبه ۲۹ دی ماه ۱۳۹۴ نوشتم، به درد انتشار میخورد. بدون هیچ دستکاری - و کمی غلطگیری در ویرایش بعدی - عین همان نوشته را تقدیم علاقمندان میکنم:
برای استدلال اینکه چرا رفتار شرافتمندانه مهمترین ویژگی هر جامعه یا انجمن است (انجمن، نه به معنای با هم بودن برای قوی شدن، آنطور که آن پدر محتضر، طبق روایت کتابهای درسی دوره دبستان، با بستن ترکهها به هم، به پسرانش یاد میداد، بلکه به معنای با هم بودن برای انسان شدن)، لازم بود به اصول زیربنایی قانون پارلمان استناد شود. به همین خاطر، ترجمه این اصول، از ویرایش دهم کتاب دستورنامه رابرت (سال ۲۰۰۰) در ادامه تقدیم علاقمندان میشود. در عین حال، متن انگلیسی این قسمت از کتاب نیز در بخش انگلیسی این وب سایت منشر شده است تا کسانی که این بحثها را با دقت و تأمل بیشتری دنبال میکنند بتوانند به متن اصلی این اصول دسترسی داشته باشند.
خاطر نشان میکند این ترجمه نهایی نیست و آنچه که قرار است - گوش شیطان کر - به صورت کتاب کاغذی در آینده نزدیک منتشر شود، ترجمه ویرایش یازدهم این کتاب خواهد بود که در سال ۲۰۱۱ منتشر شده است.
نکته بسیار مهم در مورد این اصول این است که تمام اعضای یک انجمن، یا تمام احاد یک ملت نیز نمیتوانند هیچ یک از این اصول و هیچ یک از قواعد قانون پارلمان را که حافظ این اصول هستند، حتی برای یک لحظه تعلیق کنند و نادیده بگیرند. و اگر با مجموعهی قواعد قانون پارلمان آشنا بشوید، درخواهید یافت که نمیتوان فهرست ثابتی از قواعد حافظ اصول پارلمانی را به عنوان قواعد تعلیقناپذیر تدوین و اعلام کرد. به همین دلیل، تشخیص این دسته از قواعد قانون پارلمان مستلزم رسیدن به مرحله اجتهاد - یا به بیان دیگر - دریافت گواهی پروفشنال از بورد این پروفشن است. تلاش دفتر کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت (دفتر کادرها) نیز تربیت و پرورش متخصصان پروفشنال و تشکیل نخستین بورد پروفشن پارلمانی در ایران است. و اما اصول زیربنایی قانون پارلمان:
هرچه سازمانهای ایرانی بزرگتر و تقسیمکار در آنها پیچیدهتر میشود، ضرورت ارتقای مهارتهای تکنیکی برای ثبت و ضبط پراکتیسهای حقوقی سازمانها نیز ملموستر خواهد شد. همانطور که روزگاری میشد امور مالی یک حجره را با حساب سیاق نگه داشت، اما امروز تصور یک بنگاه تجاری بدون نظام پیچدهی حسابداری، غیرممکن شده است، رتق و فتق امور حقوقی سازمانها نیز هر روز پیچدهتر میشود و تعداد هرچه بیشتری از مسؤلان انواع سازمانها این نیاز را بیشتر احساس میکنند. در چنین شرایطی، دستورنامه رابرت، در سطح مدیریت، میتواند راهگشا باشد. هرچند دستورنامه رابرت، به مثابه بخش عمومی قانون عرفی پارلمان، سلسله مدارجی از معنا دارد که، به ترتیب در سپهرهای مدیریتی، سیاسی، حقوقی، قانونی، اخلاقی و فلسفی مورد بحث قرار میگیرد. اما اصول تفسیر آن - که میتواند در مورد آئیننامهها و سایر قواعد و اسناد مصوب هر سازمان کاربرد داشته باشد - به ویژه، برای مدیران سازمانها و در سطح دانش مدیریت، قابل توجه است. به همین دلیل، این قسمت از کتاب که در پایان بخش ۵۶ ویرایش دهم دستورنامه رابرت آمده است، در ادامه و به صورت مستقل، با ذکر نکتهای در خصوص «تفسیر»، تقدیم علامندن میشود.
برخلاف مکاتبی که خودشان را «فرزند زمان خویشتن» میدانند و هر مکلا و معممی از هر شهر و دهی اصول و قواعد آن را تفسیر میکند، و فهم شخصی خودش را عین منظور واقعی باری تعالی میداند! هر نوع تغییر در قانون پارلمان را یک اصل تغییر ناپذیر دیکته کرده است: روش حفظ حقوق اکثریت، اقلیت، افراد، غائبان و تمام اینها با هم و به شکل متوازن (متناسب با وزن آرا). بله. گفتن این جمله بسیار ساده است، اما برای پی بردن به اینکه چنین اصلی چگونه در عمل محقق شده است، باید با حدود هشتصد صفحه قواعد مندرج در دستونامه رابرت آشنا شد که مثل یک نظام ریاضی، مجموعهی منسجمی از قواعد را ارایه داده است که در طول فرایندهای حقوقی تعیین حق حاکمیت در یک گروه، حقوق متوازن اکثریت، اقلبت، افراد، عائبان و تمام اینها را با هم تعیین و تعریف کرده است. و جالب است که کل این فرانید نیز محصول مشترک جوامع عقلگرای بشری است و نه محصول خلاقیت نویسندگان این کتاب. در چنین نظامی از قواعد انتزاعی حقوقی، تفسیر به معنایی که در مورد برخی از متون دینی به کار میبرند نیست. بلکه بیشتر یک فن و تکنیک است که باید آن را فرا گرفت و طبق آن عمل کرد. بعضی از اصول این نوع تفسیر اسناد حقوقی انواع سازمانها در ادامه تقدیم شده است.
برای نکات ویرایشی این متن، لطفاَ مقدمه بخش ۵۶ را مرور فرمایید:
در سندی که وب سایت انجمن ملی پارلمانتارینها (که در ایران فیلتر شده) در سال ۲۰۰۷ منتشر کرده بود، برای قانون پارلمان سه تعریف ارایه شده بود که ترجمهی فارسی آن در مدخل وب سایت کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت (کادرها) نقل شده است. اما جستجو برای یافتن آن سند برای ایجاد لینک بین ترجمه فارسی به اصل انگلیسی به نتیجهای نرسید. به این دلیل که انجمن ملی پارلمانتارینها، در سندی دیگر، تعریف تازهای از قانون پارلمان در اینجا ارایه داده است. کدامیک از این دو تعریف بهتر است؟
در حاشیه کارگاه آموزش دستورنامه رابرت که از ساعت ۱۰ تا ۱۳ روز تعطیل سهشنبه ۸ دی ماه ۹۴ و سالروز ولادت پیامبر اسلام، در دفتر کادرها در تهران برگزار شد، آقای دانیال اعلمی یکی از اعضای انجمن نویسندگان و مترجمان ادبیات پارلمانی و یکی از مدیران کانال کادرها در تلگرام، که از اشتهارد کرج برای شرکت در این کارگاه به تهران آمده بود، با مربی پارلمانی نشست مشترکی برگزار کردند و به اتفاق تصمیم گرفتند طرحی برای تقدیم به نخستین مجمع انجمن نویسندگان و مترجمان ادبیات پارلمانی برای تصویب تقدیم کنند.
خاطر نشان میشود به تقاضای مربی پارلمانی، گروهی از جوانان بسیار با استعداد و علاقمند و خوشقریحه که قانون عرفی پارلمان را در دفتر کادرها فرا گرفتهاند و پویاییهای پیچیدهی آن را درک کردهاند و در عین حال به زبان انگلیسی تسلط دارند، انجمن نویسندگان و مترجمان ادبیات پارلمانی را تأسیس کردهاند و در حال حاضر آقایان پرهام رضایی دانشجوی شیمی دانشگاه خواجه نصیر به عنوان رئیس موقت و آقای سامان عصرپوران دانشجوی هوا فضای دانشگاه خواجه نصیر به عنوان دبیر موقت و آقای دانیال اعلمی دانشجوی تربیت مدرس به عنوان یکی از اعضای مؤسس این انجمن خدمت میکنند و انتظار میرود بسیاری از افراد اهل قلمی که در کارگاههای آموزش دستورنامه رابرت با قانون عرفی پارلمان آشنا شدهاند به این انجمن ملحق شوند و در بسط و تعمیق گفتمان جامع آلترناتیو - که در چارچوب دستگاه مفهومی قانون عرفی پارلمان به مرور ساخته و پرداخته میشود - شرکت کنند.
از آنجا که نکات پیشنهادی برای طرح در مجمع انجمن نویسندگان و مترجمان ادبیات پارلمانیِ، در واقع پیشنیازهای ساخت پروفشن پارلمانی در ایران امروز را تشریح کرده است و در نتیجه برای تمام کادرها اهمیت دارد، گزارشی اجمالی از نکات مطرح شده در نشست مشترک مربی دستورنامه و عضو محترم این انجمن در ادامه تقدیم میشود:
اساسنامه و/یا آئیننامه یک قرارداد گروهی است که اعضای یک شخصیت حقوقی آن را تدوین و امضا میکنند و در اختیار جامعه کل و سایر شخصیتهای حقوقی قرار میدهند و به این ترتیب متعهد میشوند که در همه حال طبق مفاد آن عمل خواهند کرد. بدیهی است که، بنا به این تعریف، تعلیق یا نقض هر یک از مفاد آئیننامهی هر شخصیت حقوقی از سوی اعضای آن، دروغگویی دسته جمعی، آن هم، به مردم است و لابد، گناه آن به مراتب از دروغگویی در مناسبات فردی باید سنگینتر باشد و هست. تدوین و اصلاح مستمر چنین سندی، طبق قانون عرفی پارلمان، به مهارتهایی نیاز دارد که در فصل هیجدهم کتاب دستورنامه رابرت - در دو بخش ۵۶ و ۵۷ - مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه، ترجمه بخش ۵۶- بعد از ذکر اجمالی چند نکته - تقدیم شده است:
و اما ترجمه بخش ۵۶ کتاب دستورنامه رابرت: